Interpretacja indywidualna z dnia 5 września 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP3-1.4011.631.2023.3.EC

Dotyczy skutków podatkowych odwołania darowizny nieuchomości.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

23 czerwca 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 23 czerwca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych odwołania darowizny nieuchomości.

Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 31 sierpnia 2023 r. (data wpływu 31 sierpnia 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego  

Kilka lat temu przekazał Pan w drodze darowizny do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której pozostaje niewyłącznym wspólnikiem w drodze darowizny nieruchomość gruntową celem realizacji przez nią inwestycji („Nieruchomość”).

Umowa darowizny przewidywała klauzulę, zgodnie z którą w razie braku realizacji inwestycji w określonym w umowie czasie, może Pan taką darowiznę odwołać, co też Pan uczynił w związku ze spełnieniem się ustawowych przesłanek.

Na gruncie przepisów Kodeksu Cywilnego w związku z oświadczeniem Pana o odwołaniu darowizny, spółka została zobowiązana do zwrotu na Pana rzecz Nieruchomości, którego to zwrotu dokonała w formie aktu notarialnego.

W związku z postępującą inflacją oraz rosnącymi cenami nieruchomości, wartość Nieruchomości w czasie, zmieniła się istotnie.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Odwołanie darowizny nastąpi na podstawie art. 898 Kodeksu cywilnego, tj. w związku z rażącą niewdzięcznością obdarowanego.

Uzupełnił Pan również brakującą opłatę.

Pytanie

Czy Pan na skutek zwrotnego otrzymania Nieruchomości związanego ze złożeniem przez Pana oświadczenia o odwołaniu darowizny, jest zobowiązany do uiszczenia podatku dochodowego lub podatku od spadków i darowizn?  

Niniejsza interpretacja stanowi udzielenie odpowiedzi w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, natomiast w zakresie podatku od spadków i darowizn zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem nie jest Pan zobowiązany do uiszczenia podatku dochodowego ani podatku od spadków i darowizn.

Uzasadnienie

Uzasadnienie Pana stanowiska w zakresie przedstawionego zdarzenia.

Otrzymując zwrot darowizny nie jest Pan w żadnym zakresie przysporzony a jedynie przywracany jest jego oryginalny stan posiadania. Nie jest więc tak, że nabył Pan dodatkowy majątek którego wcześniej nie miał oraz że różnica wartości owego majątku przez okres posiadania go przez obdarowanego powoduje wzbogacenie Pana. Nie uzyskuje Pan bowiem w żadnym zakresie przysporzenia rozumianego jako zwiększenie swojego majątkowego stanu posiadania.

Nie występuje również żadna odpłatność związana z przywróceniem stanu posiadania Nieruchomości na rzecz Pana.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega co do zasady każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Cytowany przepis art. 20 ust. 1 ww. ustawy zawiera otwarty katalog przychodów, co oznacza, że do kategorii tej mogą zostać zaliczone również inne (niż wymienione w tym przepisie) przychody, które mieszczą się w ogólnej definicji przychodów, zawartej w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z wniosku wynika, że kilka lat temu przekazał Pan w drodze darowizny do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której jest Pan wspólnikiem, nieruchomość gruntową celem realizacji przez spółkę inwestycji. Złożył Pan oświadczenie o odwołaniu darowizny, które nastąpi na podstawie art. 898 Kodeksu cywilnego, tj. w związku z rażącą niewdzięcznością obdarowanego.

Dokonując oceny skutków podatkowych tak przedstawionego zdarzenia przyszłego wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.):

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Przy czym nieodpłatność świadczenia darczyńcy stwierdzona musi być zarówno subiektywnie jak i obiektywnie, tj. niezależnie od uzyskania jakiejkolwiek korzyści lub ekwiwalentu od obdarowanego. Czyniąc darowiznę darczyńca realizuje zamiar przysporzenia obdarowanemu korzyści kosztem własnego majątku.

Darowizna jest więc czynnością, której celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego), a zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Darowizna może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie obdarowanego – do zwiększenia jego majątku (zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów).

 Zgodnie z art. 898 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:

Z zacytowanych przepisów wynika uprawnienie darczyńcy do odwołania wykonanej już darowizny. Od dnia odwołania darowizny wykonanej obdarowany jest zobowiązany do zwrotu przedmiotu darowizny zgodnie z przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu. Obdarowany jest zobowiązany do zwrotu przedmiotu darowizny w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jego wartości. Odwołanie darowizny wywołuje bowiem zasadniczo skutki na przyszłość.

Wyjaśnić także należy, wobec powiązania instytucji odwołania darowizny z instytucją bezpodstawnego wzbogacenia, że z art. 405 Kodeksu cywilnego wynika, że:

Przyjęta w art. 898 § 2 Kodeksu cywilnego, konstrukcja wiążąca odwołanie z bezpodstawnym wzbogaceniem, wyłącza przypisanie odwołaniu skutku rzeczowego, a mianowicie tego skutku, że obdarowany przestaje być właścicielem, staje się zaś nim z powrotem darczyńca.

Gdyby odwołanie miało pociągnąć za sobą również wspomniany skutek rzeczowy, to odesłanie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu byłoby niezrozumiałe zwłaszcza, że w art. 898 § 2 Kodeksu cywilnego, mówi się wyraźnie o zwrocie „przedmiotu” darowizny, a nie tylko o korzyściach uzyskanych z tego przedmiotu.

Zatem, w przypadku odwołania darowizny dla wywołania skutku rzeczowego, tj. przeniesienia własności nieruchomości z powrotem na darczyńcę, konieczne jest złożenie oświadczenia w formie aktu notarialnego przez obdarowanego o przeniesieniu własności. Oświadczenie takie może również zostać zastąpione – na podstawie art. 64 Kodeksu cywilnego – przez prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli. Oznacza to, że odwołanie darowizny wywołuje skutek na przyszłość.

Mając więc na uwadze, że celem, do którego zmierza odwołanie wykonanej już darowizny z powodu rażącej niewdzięczności, jest pozbawienie obdarowanego własności darowanej nieruchomości i odzyskanie jej przez darczyńcę oraz fakt, że koniecznym jest przeniesienie własności nieruchomości na darczyńcę w sposób przewidziany prawem, w dacie przeniesienia własności następuje nowe nabycie.

Skoro więc na podstawie przepisów o odwołaniu darowizny obdarowanego, który wykazał się wobec darczyńców rażącą niewdzięcznością, uważa się za bezpodstawnie wzbogaconego, to uznać należy, że wykonanie przez niego obowiązku świadczenia zwrotnego na rzecz darczyńcy jest niejako przywróceniem stanu sprzed dokonania przysporzenia na jego rzecz. W takim przypadku nie można uznać, że nabywając zwrotnie do swojego majątku wcześniej darowane świadczenie darczyńca uzyskuje przysporzenie majątkowe mieszczące się w kategorii przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Na skutek dokonanego zwrotu stan majątku darczyńcy – pomniejszony w momencie dokonania darowizny – powraca do stanu sprzed zawarcia umowy przysparzającej na rzecz innego podmiotu (umowy darowizny).

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy należy zauważyć, że w związku ze zwrotem darowizny wartość Pana majątku wróci do stanu sprzed zawarcia umowy darowizny. A zatem, nie można w przedmiotowej sprawie mówić o powstaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem nie dojdzie do zwiększenia Pana majątku, a jedynie do przywrócenia jego stanu pierwotnego (czyli takiego, jaki istniał przed zawarciem umowy darowizny).

W świetle zacytowanych wyżej przepisów prawa uznać należy, że otrzymanie przez Pana zwrotu odwołanej przez Pana darowizny nieruchomości, nie będzie stanowić po Pana stronie przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.  

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

 Interpretacja dotyczy :

• zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną: Pana sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i musi się Pan zastosować do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2023 r. poz. 1634; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).