Interpretacja indywidualna z dnia 8 listopada 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB3-1.4012.636.2019.8.IK

Zwolnienie od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy usług pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczonych na rzecz agenta ubezpieczeniowego.

Interpretacja indywidualna po wyroku sądu – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie:

1) ponownie rozpatruję sprawę Pana wniosku z 27 września 2019 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, uzupełnionego pismem z 29 listopada 2019 r. – uwzględniam przy tym wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 4 czerwca 2020 r. sygn. akt I SA/Go 119/20 oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 28 kwietnia 2023 r. sygn. akt I FSK 1057/20,

2) stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 października 2019 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy usług pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczonych przez Pana na rzecz agenta ubezpieczeniowego.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

W ramach prowadzonej działalności w uzupełnieniu bezpośredniej współpracy z zakładami ubezpieczeń Wnioskodawca zamierza podjąć współpracę z podmiotem - innym agentem ubezpieczeniowym, zajmującym się pośrednictwem w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych. Zamierza świadczyć na rzecz podmiotu pośredniczącego w sprzedaży ubezpieczeń usługi, m.in. w zakresie pośrednictwa w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych - jako tzw. osoba fizyczna wykonująca czynności agencyjne (OFWCA).

Zgodnie z postanowieniami umowy pomiędzy Wnioskodawcą (OFWCA), a innym agentem ubezpieczeniowym w zakresie usług pośrednictwa zobowiązuje się w szczególności do:

1. informowania klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia/zakupu polisy ubezpieczeniowej,

2. przedstawiania klientom warunków oferty ubezpieczenia, w tym poinformowania o wysokości składki ubezpieczeniowej,

3. wykonywania czynności związanych z zawieraniem umów ubezpieczenia tj. zbierania i przekazywania dokumentów niezbędnych do wystawiania polisy, doręczania klientom potwierdzenia ubezpieczenia, inkasowania oraz rozliczania składek ubezpieczeniowych, monitorowania płatności z tytułu zawartych umów ubezpieczenia.

W uzupełnieniu do wniosku wskazano, że:

Ad. 1. Rola Wnioskodawcy polega na przedstawianiu, informowaniu oraz sprzedaży produktów ubezpieczeniowych. Klient za pośrednictwem Wnioskodawcy wybierając produkt ubezpieczeniowy któregoś z oferowanych przez Wnioskodawcę Towarzystw Ubezpieczeniowych nabywa za określoną składkę ubezpieczeniową ochronę określoną w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia. Sytuacja teraz wygląda następująco: Klient płaci składkę ubezpieczeniową Zakładowi Ubezpieczeń. Zakłady ubezpieczeń z którymi Wnioskodawca ma podpisaną umowę, wypłacają mu prowizję zależną od wysokości zapłaconych składek przez klientów.

W sytuacji, jeżeli Wnioskodawca zdecyduje się na współpracę z którymś Agentem, który posiada bezpośrednie umowy z Zakładami Ubezpieczeń, z którym Wnioskodawca nie ma umowy będzie występował w roli Osoby Fizycznej Wykonującej Czynności Agencyjne i prowizję będzie mu płacił Agent, gdyż to jemu zakład będzie wypłacał prowizje z tytułu zawartych przez Wnioskodawcę polis.

Czynności jakie będzie wykonywał Wnioskodawca w stosunku do klientów będą zasadniczo takie same zarówno jeżeli sprzedawana przez Wnioskodawcę polisa będzie wystawiona przez Zakład Ubezpieczeń z którym Wnioskodawca ma bezpośrednią umowę agencyjną, czy też przez Zakład Ubezpieczeń z którym Wnioskodawca nie ma bezpośredniej umowy, ale wykonuje czynności agencyjne (jako Osoba Fizyczna Wykonująca Czynności Agencyjne). Różnica będzie polegała na tym, że Wnioskodawca będzie mógł zainteresowanym klientom przedstawić oferty większej ilości Zakładów Ubezpieczeń, co może korzystnie wpłynąć na konkurencyjność na lokalnym rynku pośrednictwa ubezpieczeniowego.

Ad. 2. Celem Wnioskodawcy jest uczynienie wszystkiego co możliwe, aby dwie strony zawarły umowę (a Wnioskodawca nie ma żadnego Interesu w zakresie treści umowy). Podczas rozmowy z klientem Wnioskodawca bada jego potrzeby, potem na podstawie przeprowadzonej analizy potrzeb klienta przedstawia klientowi produkt lub produkty (ich warunki zakresowe i cenowe) odpowiadający jego potrzebom. Wnioskodawca nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Treść umowy ubezpieczeniowej określa zakład Ubezpieczeń, a klient akceptuje bądź nie akceptuje treści umowy ubezpieczenia.

Ad. 3. Działalność Wnioskodawcy ma na celu doprowadzenie do zawarcia umowy dotyczącej kupna/sprzedaży polisy.

Ad. 4. Wynagrodzenie jest wyłącznie prowizyjne i zależy od faktu zawarcia umowy.

Ad. 5. Wnioskodawca wykonuje usługi obecnie w imieniu i na rzecz Zakładów Ubezpieczeń. Obecnie nie wykonuje czynności na rzecz agenta ubezpieczeniowego. Przed podjęciem czynności jako Osoba Fizyczna Wykonująca Czynności Agencyjne w pierwszej kolejności Wnioskodawca chciał uzyskać informację co do tego czy działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego będzie obciążona podatkiem VAT. Dlatego też złożył wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej co do zdarzenia przyszłego.

Pytanie

Czy w świetle opisanego stanu faktycznego będę zwolniony z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku VAT?

Pana stanowisko

Usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, która będzie świadczona przez Wnioskodawcę działającego w charakterze Osoby Fizycznej Wykonującej Czynności Agencyjne na podstawie umowy o wykonywanie czynności agencyjnych spełnia przesłanki kwalifikujące ją jako usługę pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, a zatem korzystać będzie ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem VAT. W opinii Wnioskodawcy opisane czynności, które będzie wykonywać powinny zostać uznane za usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, rozumiane jako świadczenie usług przez podmiot, który nie jest żadną ze stron umowy dotyczącej produktów ubezpieczeniowych. W literaturze branżowej oraz na podstawie interpretacji podobnych przypadków dominuje pogląd, że o zwolnieniu z podatku VAT decyduje charakter czynności, a nie wykonawcy. Bez znaczenia jest fakt świadczenia bezpośrednio usług na rzecz zakładów ubezpieczeń lub też na rzecz innego agenta, który posiada umowy z zakładami ubezpieczeń.

Interpretacja indywidualna

Rozpatrzyłem Pana wniosek z 27 września 2019 r. i 17 grudnia 2019 r. wydałem interpretację indywidualną znak 0111-KDIB3-1.4012.636.2019.2.IK, w której uznałem Pana stanowisko za nieprawidłowe.

Interpretację doręczono Panu 20 grudnia 2019 r.

Skarga na interpretację indywidualną

Pismem z 17 stycznia 2020 r. wniósł Pan skargę na tę interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim. Skarga wpłynęła do mnie 22 stycznia 2020 r.

Wniósł Pan o uchylenie w całości zaskarżonej interpretacji.

Postępowanie przed sądem administracyjnym

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim uchylił skarżoną interpretację – wyrokiem z 4 czerwca 2020 r., sygn. akt I SA/Go 119/20.

Wniosłem skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny – wyrokiem z 28 kwietnia 2023 r., sygn. akt I FSK 1057/20 oddalił skargę kasacyjną.

Wyrok, który uchylił interpretację indywidualną stał się prawomocny od 28 kwietnia 2023 r.

Ponowne rozpatrzenie wniosku – wykonanie wyroku

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.),

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

- uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim oraz Naczelny Sąd Administracyjny w ww. wyrokach;

- ponownie rozpatruję Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2018 r., poz. 2174 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT,

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy,

Natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy,

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy o VAT,

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu niebędące dostawą towarów.

Z uwagi na powyższe unormowania, pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewiduje dla niektórych czynności obniżone stawki podatku albo zwolnienie od podatku.

I tak, stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Jak stanowi art. 43 ust. 15 powołanej ustawy,

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Z przedstawionych okoliczności sprawy wynika, że zamierza Pan podjąć współpracę z podmiotem - innym agentem ubezpieczeniowym, zajmującym się pośrednictwem w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych. Zamierza Pan świadczyć na rzecz podmiotu pośredniczącego w sprzedaży ubezpieczeń usługi, m.in. w zakresie pośrednictwa w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych - jako tzw. osoba fizyczna wykonująca czynności agencyjne (OFWCA). Zgodnie z postanowieniami umowy pomiędzy Panem (OFWCA), a innym agentem ubezpieczeniowym w zakresie usług pośrednictwa zobowiązuje się Pan w szczególności do informowania klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia/zakupu polisy ubezpieczeniowej, przedstawiania klientom warunków oferty ubezpieczenia, w tym poinformowania o wysokości składki ubezpieczeniowej, wykonywania czynności związanych z zawieraniem umów ubezpieczenia tj. zbierania i przekazywania dokumentów niezbędnych do wystawiania polisy, doręczania klientom potwierdzenia ubezpieczenia, inkasowania oraz rozliczania składek ubezpieczeniowych, monitorowania płatności z tytułu zawartych umów ubezpieczenia.

Pana rola polega na przedstawianiu, informowaniu oraz sprzedaży produktów ubezpieczeniowych. Klient za Pana pośrednictwem wybierając produkt ubezpieczeniowy któregoś z oferowanych przez Pana Towarzystw Ubezpieczeniowych nabywa za określoną składkę ubezpieczeniową ochronę określoną w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia. Sytuacja teraz wygląda następująco: Klient płaci składkę ubezpieczeniową Zakładowi Ubezpieczeń. Zakłady ubezpieczeń z którymi ma Pan podpisaną umowę, wypłacają Panu prowizję zależną od wysokości zapłaconych składek przez klientów. W sytuacji, jeżeli zdecyduje się Pan na współpracę z którymś Agentem, który posiada bezpośrednie umowy z Zakładami Ubezpieczeń, z którym nie ma umowy będzie Pan występował w roli Osoby Fizycznej Wykonującej Czynności Agencyjne i prowizję będzie Panu płacił Agent, gdyż to jemu zakład będzie wypłacał prowizje z tytułu zawartych przez Pana polis. Czynności jakie będzie Pan wykonywał w stosunku do klientów będą zasadniczo takie same zarówno jeżeli sprzedawana przez Pana polisa będzie wystawiona przez Zakład Ubezpieczeń z którym ma Pan bezpośrednią umowę agencyjną, czy też przez Zakład Ubezpieczeń z którym nie ma Pan bezpośredniej umowy, ale wykonuje czynności agencyjne (jako Osoba Fizyczna Wykonująca Czynności Agencyjne). Różnica będzie polegała na tym, że będzie Pan mógł zainteresowanym klientom przedstawić oferty większej ilości Zakładów Ubezpieczeń, co może korzystnie wpłynąć na konkurencyjność na lokalnym rynku pośrednictwa ubezpieczeniowego.

Pana celem jest uczynienie wszystkiego co możliwe, aby dwie strony zawarły umowę. Nie ma Pan żadnego interesu w zakresie treści umowy. Wynagrodzenie jest wyłącznie prowizyjne i zależy od faktu zawarcia umowy.

Pana wątpliwości w przedmiotowej sprawie dotyczą kwestii czy w świetle opisanego stanu faktycznego będzie Pan zwolniony z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku VAT.

Dokonując ponownej oceny Pana stanowiska we wskazanym zakresie należy mieć na uwadze stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim wyrażone w wyroku z 4 czerwca 2020 r., sygn. akt I SA/Go 119/20 oraz stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażone w wyroku z 28 kwietnia 2023 r., sygn. akt I FSK 1257/20, będących rozstrzygnięciami w niniejszej sprawie.

Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z 4 czerwca 2020 r. sygn. akt I SA/Go 119/20: „Podkreślenia wymaga, że użyte w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT i wykładane ściśle pojęcie „usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych” wskazuje, że usługa ubezpieczeniowa ma szerszy zakres niż usługa pośrednictwa w świadczeniu usługi ubezpieczeniowej.

Zasadniczym kryterium, pozwalającym na ustalenie, czy i w jakim zakresie dany podmiot jest pośrednikiem ubezpieczeniowym, czy też nie, jest charakter wykonywanych przez niego usług. W tym kontekście wskazać należy, iż działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek ze stron umowy, dotyczącej produktu ubezpieczeniowego. Powinna to być usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa. Pośrednictwo ma na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia. W celu rozstrzygnięcia, co w świetle ww. przepisów prawa podatkowego należy rozumieć pod pojęciem „pośrednictwa” warto odnieść się do wyroku w sprawie Volker Ludwig, C-453/05, w którym TSUE stwierdził, że „pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy”. Z kolei w uzasadnieniu wyroku TSUE w sprawie CSC Financial Services Ltd., C-235/00 (która to firma świadczyła usługi typu call center na rzecz instytucji finansowych), Trybunał podjął się próby konstruowania definicji samego pośrednictwa. Pośrednikiem jest więc podmiot niebędący żadną ze stron umowy, ale świadczący usługę na rzecz strony w zamian za wynagrodzenie. W skład usługi wchodzić może zwłaszcza prowadzenie negocjacji. Celem pośrednictwa jest natomiast uczynienie wszystkiego co niezbędne, by dwie strony zawarły umowę. Z kolei nie może być mowy o pośrednictwie wówczas, gdy jedna ze stron umowy zleca tylko podwykonawcy część czynności faktycznych.

Z kolei Internetowy Słownik Języka Polskiego PWN (https://sjp.pwn.pl/) „pośrednictwo” opisuje jako działalności polegającą na kojarzeniu kontrahentów w transakcjach handlowych oraz działalność osoby trzeciej mającą na celu doprowadzenie do porozumienia się lub załatwienia jakichś spraw między stronami.

W ocenie Sądu, w okolicznościach rozstrzyganej sprawy pośrednictwo wymaga więc istnienia trójczłonowej konfiguracji ubezpieczyciel-agent-ubezpieczony, w której agent jest pośrednikiem. Układ dwuczłonowy ubezpieczyciel-agent nie zawiera w sobie elementu pośrednictwa. To prowadzi do wniosku, że pośrednictwo będzie obejmować takie czynności, które odbywają się przy udziale ubezpieczonego tzw. front-office; przy czym bez znaczenia jest czy inicjatorem tych czynności będzie agent, czy sam ubezpieczony. Ważna jest interakcja między agentem a ubezpieczonym, uzewnętrzniona wobec ubezpieczonego.

Z drugiej strony, ścisłe, wymagane istotą art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, rozumienie pojęcia „pośrednictwo w świadczeniu usług ubezpieczeniowych” nie może - nawiązując do wyroku ETS w sprawie Arthur Andersen, C-472/03 - obejmować czynności administrowania ubezpieczeniem dokonywanych bez udziału ubezpieczonego; czynności wewnętrznych tzw. "back-office".

Sąd zauważa, że adresatem czynności typu „back-office” nie jest ubezpieczony, mimo że dotyczą jego spraw. Ubezpieczony nie musi nawet wiedzieć, czy, kiedy i jaki podmiot dokonuje tych czynności. Okoliczność dokonania lub niedokonania tych czynności, ich terminowość i jakość wykonania nie mają żadnego wpływu na obowiązywanie umowy ubezpieczenia. Skoro ubezpieczony nie wie jakie czynności „back-office” są wykonywane w ramach administrowania jego ubezpieczeniem, to czynności te nie wpływają też na stopień zadowolenia ubezpieczonego ze świadczonej usługi i pozostają neutralne w zakresie ewentualnego przedłużenia kontraktu lub poszerzenia zakresu usług, z jakich ubezpieczony korzysta.

Wskazać jednak należy, iż czynności administrowania ubezpieczeniem typu „back-office”, nie będąc usługą pośrednictwa ubezpieczeniowego, pozostają jednak usługą ubezpieczeniową z tym, że ta usługa jest rozczłonkowana pomiędzy ubezpieczycielem i agentem. Wewnętrzną sprawą tych dwóch podmiotów jest to, czy i jakie fragmenty usługi ubezpieczeniowej zostają wydzielone ze struktury organizacyjnej ubezpieczyciela i zostaną powierzone do wykonania agentowi (tzw. outsourcing).

W ocenie Sądu, w zakresie usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych mieszczą się usługi typu „front-office” dokonywane wobec ubezpieczonego już po zawarciu umowy ubezpieczenia. Taką usługą jest wykonywanie przez Stronę czynności polegających na monitorowaniu płatności z tytułu zawartych umów ubezpieczenia.

Są one bowiem charakterystyczne dla działalności agenta ubezpieczeniowego, a agent występuje tu w roli pośrednika między ubezpieczycielem, a ubezpieczonym. Czynności dodatkowe, realizowane już po zawarciu umowy ubezpieczenia są naturalną konsekwencją (stanowią dopełnienie) zawarcia - za pośrednictwem agenta - umowy.

Wbrew opinii organu interpretacyjnego, wszystkie wskazane we wniosku o wydanie interpretacji czynności mają charakter jednej złożonej usługi. W realiach przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego, czynności świadczone przez Stronę mają więc charakter jednolitego świadczenia.

Przepis art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT nie może być rozumiany w ten sposób, że „usługa pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych” ma mieć charakter jednorazowy wobec każdego klienta, czyli polega na wyszukaniu tego klienta i skontaktowaniu go z ubezpieczycielem w celu zawarcia umowy ubezpieczenia. Nie może być tak, że usługi wykonywane przez agenta wobec ubezpieczonego już klienta przestają być usługą pośrednictwa ubezpieczeniowego. Trzeba brać pod uwagę specyfikę działalności agenta, który po zawarciu umowy ubezpieczenia nadal prowadzi działalność gospodarczą, a jego celem biznesowym może i powinno być takie utrzymywanie kontaktów z klientem, aby umowa nie została przez niego rozwiązana prze upływem terminu, klient zawarł/przedłużył umowę na kolejny okres, klient zawarł umowę ubezpieczeniową w szerszym zakresie, korzystając z gamy oferowanych produktów. Usługą pośrednictwa ubezpieczeniowego jest także monitorowanie zapłaty składek, o ile są one działaniami prowadzonymi na zewnątrz, tj. wobec klientów. W istocie bowiem może być to uznane za działanie w interesie klientów, którzy mogą zapomnieć o płatności wymagalnych składek (zwłaszcza jeżeli są rozłożone na raty), a przy ich braku uiszczenia może ubezpieczających nie obejmować już ochrona ubezpieczeniowa. Takie działania można, w ocenie Sądu, uznać za tzw. opiekę posprzedażową.

Czynności dokonywane wobec obecnego (już „wyszukanego”) klienta zamierzające do sprawnego i efektywnego wykonywania i utrzymywania obowiązującej umowy są bowiem nierozerwalnie związane z zawarciem lub przedłużeniem tej umowy, albo rozszerzeniem jej zakresu. Jak wyjaśnia opinia Rzecznika Generalnego do sprawy Arthur Andersen & Co. Accountants, C-472/03, EU:C:2005:8 (pkt 24) pojęcie „usług pokrewnych świadczonych przez brokerów i pośredników ubezpieczeniowych kładzie nacisk - w obrębie dziedziny takiej jak rozpowszechnianie produktów ubezpieczenia, której modus operandi cechuje duża złożoność i różnorodność - na działanie zewnętrzne pośrednika ubezpieczeniowego, czyli jego pozycję pośrednika między ubezpieczającym a zakładem ubezpieczeniowym, co jest nieodzownie związane z istnieniem relacji między tymi dwiema stronami”. Pośrednictwo ubezpieczeniowe nie kończy się więc z chwilą zawarcia umowy, ale trwa także po jej zawarciu (tak też w wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu z dnia 18 kwietnia 2012 r., sygn. akt I SA/Wr 189/12, orzeczenia.nsa.gov.pl). Opieka posprzedażowa nad klientem jest zatem normalnym działaniem biznesowym w celu rozpowszechniania produktów ubezpieczenia.

Logika i doświadczenie życiowe wskazuje, że agent, który odmawia obsługi klienta już po zawarciu umowy ubezpieczenia, w tym nie będzie np. przypominał ubezpieczonym o obowiązku zapłaty składek, których termin płatności upłynął - nie powinien liczyć, że ten klient będzie chciał kontynuować dalszą współpracę z agentem. Trudno oczekiwać, aby klient niezadowolony z obsługi jego spraw w zakresie obowiązującej umowy zechciał zawrzeć nowy kontrakt lub przedłużyć dotychczasowy.

Opieka posprzedażowa nad klientem jest też – w szerokim znaczeniu - elementem „wyszukania” klienta na kolejne okresy ubezpieczeniowe oraz ma na celu sprzedaż kolejnych produktów ubezpieczeniowych".

Do wyrażenia „wyszukiwania” klienta i kontaktowaniu go z ubezpieczycielem w celu zawarcia umów ubezpieczenia (jakim posługuje się TSUE w wyroku w sprawie w sprawie C-40/15) nie należy podchodzić zbyt literalnie.

Należy brać pod uwagę, że ten wyrok (i) został wydany w sprawie podmiotu niebędącego agentem ani brokerem oraz (ii) koncentruje się na wykluczeniu usługi likwidacji szkody z zakresu usług pokrewnych.

W opinii Rzecznika Generalnego w sprawie Aspiro, C-40/15 (pkt 31) wyjaśniono, że wyrażenie „usługi pokrewne” (zawarte w art. 135 ust. 1 lit. a dyrektywy VAT z podatku VAT) jest zgodnie ze swoim brzmieniem dość szerokie i zasadniczo może obejmować wszystkie usługi mające związek z ubezpieczeniem.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie owo „wyszukiwanie” klienta rozumie bardziej jako „zdobycie” klienta, zatrzymanie klienta na przyszłość i powiązanie go z ubezpieczycielem w dłuższej perspektywie, w szerszym zakresie produktów, a nie tylko jako czynność jednorazową polegającą na identyfikacji klienta, przekazania jego danych do ubezpieczyciela i zawarcia z nim jednej umowy.

Absurdalnym byłoby stwierdzenie, że perspektywicznym dla agenta ubezpieczeniowego jest tylko nowy, wyszukany klient, a klient obecny takiego przymiotu już nie posiada i nie należy od niego dbać, zdobywać jego zaufania i gwarantować mu sprawnego dostępu do wszelkich informacji i uprawnień wynikających z obowiązującej już umowy.

Poszukiwanie nowych klientów nie musi pozostawać w konflikcie z utrzymywaniem klientów obecnych. Opieka posprzedażowa nad obecnym klientem w zakresie obowiązującej umowy ubezpieczenia jest ukierunkowana na to, aby ten sam klient zawarł nową umowę i przez to, w pewnym sensie, stał się nowym klientem.

Zważyć należy, iż ubezpieczyciele, korzystając ze wsparcia agentów ubezpieczeniowych, zainteresowani są uzyskaniem efektu ekonomicznego w postaci wsparcia w procesie zarówno zawarcia, jak i obsługi umów ubezpieczenia. Opieka posprzedażowa z udziałem klienta (tzw. front-office), nawiązując do treści art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy VAT, jest usługą pokrewną, mającą związek z ubezpieczeniem. Przy interpretacji art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT kierować się należy celem i charakterem czynności agenta, a nie czasem ich dokonania. Czynności wchodzące w zakres usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego mogą być dokonane także poza zawarciu umowy ubezpieczenia.

Podkreślić też należy, iż literalne brzmienie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT nie daje żadnych podstaw, aby z zakresu „usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych” wykluczyć usługi dokonywane wobec klientów związanych wcześniejszą umową. Inne rozumienie tego przepisu mogłoby prowadzić do wniosków pozostających w konflikcie z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa.

Przyjęte przez Sąd rozumienie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT pozostaje w zgodzie z wyrokiem TSUE w sprawie w sprawie Aspiro, C-40/15. Klient regularnie opłacający składki już zawartej umowy ubezpieczenia nadal jest klientem, z którym ubezpieczyciel musi mieć kontakt jeżeli chce zawrzeć z nim kolejne umowy. Zawarcie umowy ubezpieczenia nie wyklucza bowiem zawarcia następnych. Czynności polegające na monitorowaniu płatności z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia można zatem zaliczyć do kontaktowania klienta z ubezpieczycielem w celu zawarcia kolejnych umów ubezpieczenia. Jak już wskazano wyżej, prawidłowa i sprawna współpraca na linii ubezpieczyciel - agent - ubezpieczony po zawarciu umowy ubezpieczenia, może być kluczowym warunkiem decydującym o kontynuowaniu lub podpisaniu nowej umowy.

Wyroku TSUE w sprawie w sprawie Aspiro, C-40/15 w pkt 39, mówi wyraźnie o „umowach” w liczbie mnogiej, co wskazuje, że chodzi tu także o związek w dłuższej perspektywie, a nie tylko o jednorazową akcję wyszukania klienta i zawarcia z nim jednej umowy.”

Natomiast Naczelny Sąd Administracyjny we wspomnianym wyżej wyroku z 28 kwietnia 2023 r. sygn. akt I FSK 1057/20 stwierdził, że cyt.:

„Rację należy przyznać Sądowi pierwszej instancji w niniejszej sprawie, że wbrew opinii organu interpretacyjnego wszystkie wskazane we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej czynności mają charakter jednej złożonej usługi. Czynności dodatkowe, realizowane już po zawarciu umowy ubezpieczenia, są naturalną konsekwencją (stanowią dopełnienie) zawarcia – za pośrednictwem agenta – umowy.

Nie zasługuje w tym zakresie na uwzględnienie stanowisko organu, że usługi polegające na pośredniczeniu w zawieraniu umów ubezpieczenia, których celem będzie doprowadzenie do zawarcia umów ubezpieczeniowych, stanowią pośrednictwo ubezpieczeniowe zwolnione od podatku od towarów i usług, zaś pośrednictwem tym nie są m.in. czynności w celu uczestniczenia w wykonaniu umów ubezpieczenia lub obsłudze umów ubezpieczenia w trakcie ich trwania. Podział ten, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, nie znajduje oparcia w brzmieniu art. 43 ust. 1 pkt 37 u.p.t.u.

Absurdalnym byłoby stwierdzenie, że perspektywicznym dla agenta ubezpieczeniowego jest tylko nowy, wyszukany klient, a klient obecny takiego przymiotu już nie posiada i nie należy o niego dbać, zdobywać jego zaufania i gwarantować mu sprawnego dostępu do wszelkich informacji i uprawnień wynikających z obowiązującej już umowy. Poszukiwanie nowych klientów nie musi pozostawać w konflikcie z utrzymywaniem klientów obecnych. Opieka posprzedażowa nad obecnym klientem w zakresie obowiązującej umowy ubezpieczenia jest ukierunkowana na to, aby ten sam klient zawarł nową umowę i przez to, w pewnym sensie, stał się nowym klientem. Skład orzekający w niniejszej sprawie owo „wyszukiwanie” klienta rozumie bardziej jako "zdobycie" klienta, zatrzymanie klienta na przyszłość i powiązanie go z ubezpieczycielem w dłuższej perspektywie, w szerszym zakresie produktów, a nie tylko jako czynność jednorazową polegającą na identyfikacji klienta, przekazania jego danych do ubezpieczyciela i zawarcia z nim jednej umowy. Ubezpieczyciele, korzystając ze wsparcia agentów ubezpieczeniowych, zainteresowani są uzyskaniem efektu ekonomicznego w postaci wsparcia w procesie zarówno zawarcia, jak i obsługi umów ubezpieczenia.

Opieka posprzedażowa z udziałem klienta, nawiązując do treści art. 135 ust. 1 lit. a) Dyrektywy 2006/112/WE, jest usługą pokrewną, mającą związek z ubezpieczeniem. Przy interpretacji art. 43 ust. 1 pkt 37 u.p.t.u. kierować się należy celem i charakterem czynności agenta, a nie czasem ich dokonania. Czynności wchodzące w zakres usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego mogą być dokonane także po zawarciu umowy ubezpieczenia.”

Biorąc pod uwagę opis sprawy i wyroki, które zapadły w tej sprawie wskazać należy, że zwolnione od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy będą wszystkie czynności opisane we wniosku wykonywane przez Pana, polegające na:

§informowaniu klientów o możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia/zakupu polisy ubezpieczeniowej,

§przedstawianiu klientom warunków oferty ubezpieczenia, w tym poinformowaniu o wysokości składki ubezpieczeniowej,

§wykonywaniu czynności związanych z zawieraniem umów ubezpieczenia tj. zbierania i przekazywania dokumentów niezbędnych do wystawiania polisy, doręczania klientom potwierdzenia ubezpieczenia, inkasowania oraz rozliczania składek ubezpieczeniowych oraz monitorowanie płatności z tytułu zawartych umów ubezpieczenia.

Tym samym, Pana stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Pana i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji uchylonej wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim sygn. akt I SA/Go 119/20, tj. w dniu 17 grudnia 2019 r.

Organ jest związany przedstawionym we wniosku opisem zdarzenia przyszłego, ponosi Pan ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym jego przedstawieniem. Zatem, wydając przedmiotową interpretację Organ oparł się na wynikającym z treści wniosku opisie zdarzenia przyszłego. W przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych. Ponadto, w sytuacji zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.