Interpretacja indywidualna z dnia 4 marca 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-3.4012.40.2024.1.AKS

Brak podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT opłat otrzymanych przez Gminę od przewoźników za korzystanie z przystanków autobusowych oraz dokumentowanie ww. czynności.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

26 stycznia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 18 stycznia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT opłat otrzymanych przez Gminę od przewoźników za korzystanie z przystanków autobusowych oraz dokumentowania ww. czynności.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Gmina jest czynnym podatnikiem VAT. Na podstawie przepisów ustawy z 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. 2023 r. poz. 2778) – Rada Miejska podjęła Uchwałę w sprawie stawki opłaty za korzystanie przez operatorów i przewoźników z przystanków komunikacyjnych, których właścicielem lub zarządzającym jest Gmina, w której ustalono stawkę opłaty w wysokości aktualnie x zł za jedno zatrzymanie środka transportu na przystanku komunikacyjnym.

Na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2023 r. poz. 40) i art. 15 ustawy z 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym – Rada Gminy podjęła Uchwałę w sprawie określenia warunków i zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych, których właścicielem lub zarządzającym jest Gmina.

Na podstawie zapisów tej uchwały Gmina zawarła umowy z operatorami i przewoźnikami – firmami zajmującymi się transportem, określając szczegółowo między innymi poszczególne trasy przejazdu, rozkłady jazdy, zasady korzystania z przystanku, zasady wypowiedzenia umowy, wysokość opłaty za korzystanie z przystanków oraz inne niezbędne uregulowania.

Pytania

1.Czy otrzymywane przez Gminę opłaty za korzystanie z przystanków autobusowych od przewoźników mają charakter cywilnoprawny i Gmina powinna od wpłat otrzymywanych od przewoźników odprowadzić do Urzędu Skarbowego należny podatek VAT oraz wystawiać przewoźnikom faktury VAT? Czy może jednak pobierane przez Gminę opłaty za korzystanie z przystanków autobusowych mają charakter publicznoprawny i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT?

2.Czy kwoty jakie przysługują Gminie z tytułu opłat za korzystanie z przystanków autobusowych należy udokumentować fakturą, czy może jednak wystawić przewoźnikom noty księgowe bez podatku VAT?

Państwa stanowisko w sprawie

Państwa zdaniem, pobierane opłaty przez Gminę od firm transportowych za korzystanie z przystanków autobusowych nie mają charakteru cywilnoprawnego, nie następuje świadczenie usług ani nie dochodzi do żadnej transakcji handlowej, zatem są to czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z art. 16 ust. 4 ustawy z 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2023 r. poz. 2778), za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem albo zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, mogą być pobierane opłaty. Stawka opłaty jest ustalana w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego.

Opłaty za korzystanie z przystanków, o których mowa w art. 16 ust. 4 ustawy o transporcie zbiorowym, stanowią niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym, o których mowa w art. 60 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Opłata pobierana przez Gminę od przewoźników nie stanowi wynagrodzenia za usługę, a jedynie opłatę publicznoprawną, gdyż są to środki publiczne stanowiące niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym oraz dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 40), do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego oraz lokalnego transportu zbiorowego.

Gmina zawarła z przewoźnikami umowy. Umowy te jednak stanowią wyłącznie formę sformalizowania możliwości korzystania z infrastruktury gminnej, z którym prawo wiąże obowiązek ponoszenia daniny publicznej. Obowiązek opłaty za korzystanie z przystanków autobusowych przez przewoźnika wynika bowiem z mocy ustawy. Gmina działa w tym przypadku w ramach swojego imperium organu władzy publicznej, w związku z tym opłaty nadal pobierane są z mocy prawa, a nie na podstawie zobowiązań umownych.

Reasumując, opłata za korzystanie z przystanków stanowi niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym, nie ma zatem podstaw, aby Gmina wystawiała faktury VAT dla firm przewozowych i odprowadzała podatek VAT należny od otrzymanych kwot, pobieranie przez Gminę opłat od przewoźników nie stanowi transakcji handlowej ani świadczenia usług i pozostaje poza zakresem ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2023 r. poz. 1570). Nie należy wystawiać faktur VAT przewoźnikom, a kwoty te należy udokumentować notą księgową nie zawierającą kwot podatku VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wnioskujest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy:

Natomiast jak stanowi art. 8 ust. 1 ustawy:

Z analizy przywołanego art. 8 ust. 1 ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu. Przy czym, do uznania czynności za usługę, konieczne jest istnienie odbiorcy usługi. Tak więc usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść. Usługa jest czynnością opodatkowaną, co do zasady, w sytuacji, kiedy jest odpłatna. Związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności, musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny. Pod pojęciem odpłatności rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego).

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów lub świadczenie usług w rozumieniu art. 7 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.

W świetle postanowień art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosownie do treści art. 15 ust. 2 ustawy:

Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy:

Oznacza to, że organ będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań oraz, gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.

Jak wynika z powyższego, wyłączenie organów władzy publicznej z kategorii podatnika ma charakter wyłącznie podmiotowo-przedmiotowy.

W świetle wskazanych unormowań jednostki samorządu terytorialnego na gruncie podatku od towarów i usług występować mogą w dwojakim charakterze:

·podmiotów niebędących podatnikami, gdy realizują zadania nałożone na nich odrębnymi przepisami prawa, oraz

·podatników podatku od towarów i usług, gdy wykonują czynności na podstawie umów cywilnoprawnych.

Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników, natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że jednostki samorządu terytorialnego są podatnikami podatku od towarów i usług jedynie w zakresie wszelkich czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są przez nie realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych. Będą to zatem wszystkie realizowane przez te jednostki (urzędy) czynności w sferze ich aktywności cywilnoprawnej, np. czynności sprzedaży, zamiany (nieruchomości i ruchomości), wynajmu, dzierżawy itp. umów prawa cywilnego (nazwanych i nienazwanych). Tylko w tym zakresie ich czynności mają bowiem charakter działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Z opisu sprawy wynika, że Gmina jest czynnym podatnikiem VAT. Na podstawie przepisów ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o publicznym transporcie zbiorowym – Rada Miejska podjęła Uchwałę w sprawie stawki opłaty za korzystanie przez operatorów i przewoźników z przystanków komunikacyjnych, których właścicielem lub zarządzającym jest Gmina, w której ustalono stawkę opłaty w wysokości x zł za jedno zatrzymanie środka transportu na przystanku komunikacyjnym.

Na podstawie zapisów tej uchwały Gmina zawarła umowy z operatorami i przewoźnikami – firmami zajmującymi się transportem, określając szczegółowo między innymi poszczególne trasy przejazdu, rozkłady jazdy, zasady korzystania z przystanku, zasady wypowiedzenia umowy, wysokość opłaty za korzystanie z przystanków oraz inne niezbędne uregulowania.

Wątpliwości Gminy w pierwszej kolejności dotyczą podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT opłaty należnej Gminie z tytułu udostępniania przystanków autobusowych na rzecz przewoźników.

Rozstrzygnięcie powyższej kwestii wymaga ustalenia, czy Gmina w związku z wykonywaniem ww. czynności, tj. odpłatnego udostępniania przystanków przewoźnikom, działa jako organ władzy publicznej, a w konsekwencji, czy w tej sytuacji znajdzie zastosowanie przepis art. 15 ust. 6 ustawy.

Należy wskazać, że zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 40 ze zm.):

Natomiast na mocy art. 6 ust. 1 cyt. ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 2 i pkt 4 ww. ustawy:

Jak stanowi art. 9 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym:

W rozpatrywanej sprawie należy przywołać również przepisy ustawy z 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2778).

Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym:

Na mocy art. 8 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym:

W myśl art. 15 ust. 1 pkt 3 i pkt 6 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym:

Z kolei art. 15 ust. 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym stanowi, że:

Przepisy ww. ustawy o publicznym transporcie zbiorowym wprowadzają pojęcie operatora publicznego transportu zbiorowego, przez którego w myśl art. 4 ust. 1 pkt 8 tej ustawy:

Natomiast zgodnie z art. 16 ust. 1 i ust. 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym:

Stosownie do art. 16 ust. 4 cyt. ustawy:

Zgodnie z art. 16 ust. 5 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym:

W myśl art. 16 ust. 7 ww. ustawy:

Biorąc pod uwagę powyższe należy wskazać, że w przypadku gdy właściwa jednostka samorządowa ustanowi – w drodze uchwały wydanej na podstawie art. 16 ust. 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym – opłatę za korzystanie z przystanków, jednym z warunków korzystania z tych obiektów, określonych uchwałą wydaną na podstawie art. 15 ust. 2 cyt. ustawy, powinien być obowiązek ponoszenia przez podmioty świadczące usługi przewozowe tej opłaty.

Dodatkowo należy zauważyć, że jednostka samorządu terytorialnego nie ma swobody wydatkowania dochodów uzyskanych z opłat za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem albo zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego. Środki uzyskane w ww. sposób mogą być wydatkowane wyłącznie na cele wskazane w ustawie o publicznym transporcie drogowym.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis sprawy oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa należy stwierdzić, że czynności prawne polegające na udostępnianiu przystanków na rzecz przewoźników należą do imperium uprawnionego organu zarządzającego daną drogą publiczną i infrastrukturą jej towarzyszącą, który wyposażony w kompetencje do orzekania w tych sprawach, realizuje zadania publiczne, wynikające z ustawowego powołania do pełnienia funkcji zarządcy dróg.

Zatem należy stwierdzić, że Gmina – jako jednostka samorządu terytorialnego – spełnia obie przesłanki wskazane w art. 15 ust. 6 ustawy. Tym samym pobieranie przez Gminę opłat (daniny publicznej) za korzystanie przez przewoźników z przystanków komunikacyjnych jest bez wątpienia przejawem wykonywania władztwa publicznego. Podmiot sprawujący zarząd nad lokalnym transportem zbiorowym przy wykonywaniu tych czynności działa na ustawowo uregulowanych zasadach, a zatem nie jest w stanie dokonywać modyfikacji, dopuszczalnych w stosunkach cywilnoprawnych w ramach swobody zawierania umów. Organ taki, co istotne, pobiera należność o charakterze daniny publicznej, zaś dochód uzyskany z jej poboru służy celom publicznym. Tak więc, w świetle art. 15 ust. 6 ustawy, Gmina nie jest w tym przypadku podatnikiem podatku od towarów i usług i w konsekwencji świadczona za opłatą czynność udostępniania przewoźnikom przystanków autobusowych nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Podsumowując, otrzymywane przez Gminę od przewoźników opłaty za korzystanie z przystanków autobusowych mają charakter publicznoprawny i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zatem stanowisko Gminy w zakresie pytań oznaczonych nr 1 jest prawidłowe.

W dalszej kolejności wątpliwości Gminy dotyczą ustalenia, czy kwoty jakie przysługują Gminie z tytułu opłat za korzystanie z przystanków autobusowych należy udokumentować fakturą, czy wystawić przewoźnikom noty księgowe bez podatku VAT.

Na podstawie art. 106b ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 106b ust. 2 ustawy:

Zatem z ww. przepisów wynika, że do wystawienia faktury zobowiązany jest podmiot, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jak rozstrzygnięto wyżej, Gmina pobierając opłaty za korzystanie z przystanków autobusowych nie działa jako podatnik VAT. W związku z powyższym czynności te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT, tym samym Gmina nie jest zobowiązana do wystawiania faktur z tego tytułu.

Zatem do dokumentowania dochodów uzyskiwanych przez Gminę z tytułu odpłatności za korzystanie z przystanków autobusowych, nie znajdą zastosowania przepisy art. 106b ustawy. W związku z tym ww. dochody uzyskiwane przez Gminę mogą być dokumentowane innymi dokumentami księgowymi, w tym chociażby notami księgowymi.

Należy jednak zaznaczyć, że nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów, brak jest jednakże przeciwwskazań na gruncie przepisów dotyczących podatku od towarów i usług dla takiego sposobu dokumentowania.

Podsumowując, kwot jakie przysługują Gminie z tytułu opłat za korzystanie z przystanków autobusowych nie należy dokumentować fakturą. Powyższe kwoty mogą być dokumentowane przez Gminę na podstawie innych dokumentów księgowych, w tym not księgowych.

Tym samym stanowisko Gminy w zakresie pytania oznaczonego nr 2 jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej:

Jestem ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Państwo ponoszą ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) podanym przez Państwa w złożonym wniosku. Zatem, wydając przedmiotową interpretację oparłem się na wynikającym z treści wniosku opisie stanu faktycznego. W przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych. Ponadto, w sytuacji zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego w opisie sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).