Wyrok NSA z dnia 30 maja 2018 r., sygn. II FSK 3760/17

Prowadzenie działalności gospodarczej (i osiąganie przychodów z tej działalności) to pewien stan obiektywny. Dla uzyskiwania przychodów z tego źródła nie jest konieczne, aby podatnik miał status przedsiębiorcy, nie jest konieczna rejestracja tej działalności w sposób przewidziany w przepisach odrębnych, dotyczących wymogów formalnych, jakie powinna spełnić osoba prowadząca działalność gospodarczą. Nie ma także znaczenia subiektywne przekonanie podatnika, iż przychody z jego aktywności są przypisane do innego źródła przychodu.

Teza od Redakcji

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Maciej Jaśniewicz (sprawozdawca), Sędzia NSA Bogdan Lubiński, Sędzia WSA (del.) Paweł Dąbek, po rozpoznaniu w dniu 30 maja 2018 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej D. S. i A. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 9 sierpnia 2017 r. sygn. akt I SA/Op 227/17 w sprawie ze skargi D.S. i A. S. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Opolu z dnia 12 kwietnia 2017 r. nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2010 r. 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Opolu, 2) zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Opolu na rzecz D.S. i A. S. kwotę 6.302 (słownie: sześć tysięcy trzysta dwa) złote tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

1.1. Wyrokiem z dnia 9 sierpnia 2017 r., sygn. akt I SA/Op 227/17, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu oddalił skargę A. S. i D. S. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Opolu z dnia 12 kwietnia 2017 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2010 r.

1.2. W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że po przeprowadzeniu kontroli podatkowej działalności gospodarczej prowadzonej przez skarżącego w zakresie świadczenia usług remontowo-budowlanych, projektowych, kosztorysowych i najmu oraz kontroli prawidłowości rozliczenia dokonanego przez jego małżonkę - D. S. oraz po zbadaniu ksiąg podatkowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2010 r., organ I instancji stwierdził nieprawidłowości w złożonym przez małżonków rozliczeniu podatku dochodowego od osób fizycznych za 2010 r. Wskazano, że skarżący w 2010 r. wynajmował część nieruchomości położonej w K. przy ul. O., a uzyskiwane z tego tytułu przychody z najmu rozliczał w działalności gospodarczej. W związku z najmem zaliczył do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne dotyczące wskazanego lokalu w wysokości 13.325,00 zł. Skarżąca uzyskiwała w 2010 r. dochody z najmu lokalu znajdującego się w nieruchomości położonej w K. przy ul. O., które były rozliczane w ramach tzw. najmu prywatnego, a nie w ramach działalności gospodarczej, w związku z czym nie była prowadzona podatkowa księga przychodów i rozchodów. Do kosztów uzyskania przychodów zaliczyła ona odpisy amortyzacyjne dotyczące wskazanego lokalu w wysokości 20.637,50 zł. Ponadto małżonkowie uzyskali dochód ze sprzedaży w 2010 r. nieruchomości (na prawach wspólności ustawowej), które nabyli w 2010 r. i w latach wcześniejszych. W dniu 13 października 2008 r. zakupili lokal użytkowy położony w K. przy ul. M. o pow. 144,50 m i w dniu 18 stycznia 2010 r. lokal mieszkalny położony w K. przy ul. D. o pow. 65,40 m², a następnie sprzedali 3 lokale mieszkalne, tj.: lokal użytkowy przy ul. M. po otrzymaniu stosownych zezwoleń oraz przeprowadzonym remoncie został podzielony na dwa lokale mieszkalne, a ich sprzedaż nastąpiła w dniu 15 lutego 2010 r. i w dniu 8 kwietnia 2010 r. Natomiast dla lokalu stanowiącego pomieszczenia gospodarcze została sporządzona umowa darowizny z 8 kwietnia 2010 r.. Z kolei lokal mieszkalny przy ul. D. został sprzedany w dniu 22 czerwca 2010 r. Według wyjaśnień skarżącego lokale sprzedane w 2010 r. zostały wyremontowane, a prace remontowe zostały wykonane we własnym zakresie, a częściowo korzystano z usług podwykonawców. Nie przedłożono żadnych rachunków potwierdzających wydatki na remont lokali. Dokonując oceny tych okoliczności organ I instancji uznał, że podjęte przez małżonków w sposób zorganizowany działania polegające na kupnie, przekształceniu, przeprowadzeniu prac remontowo-budowlanych, a następnie sprzedaży opisanych wyżej lokali mieszkalnych świadczyły o prowadzeniu przez nich działalności gospodarczej w zakresie handlu nieruchomościami bez jej zgłoszenia. Działalność ta, polegająca na zakupie i sprzedaży przez małżonków nieruchomości miała w ocenie organu I instancji wszelkie cechy pozarolniczej działalności gospodarczej określone w art. 5a pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w jego brzmieniu obowiązującym w 2010 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 51 poz. 307 ze zm., zwana dalej: "u.p.d.o.f."). Była to bowiem działalność zarobkowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, prowadzona we własnym imieniu i na własny rachunek, zaś przychody z niej uzyskane nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 u.p.d.o.f. Na podstawie art. 14 u.p.d.o.f. w związku z jej art. 10 ust. 1 pkt 3 przychód z tej działalności, w odniesieniu do każdego z małżonków, obliczono w kwocie 225.500,00 zł. W zakresie kosztów uzyskania przychodów zakwestionowano m.in. zaliczenie przez skarżącego do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od części budynku położonego w K. przy ul. O. Organ I instancji stosownie do art. 193 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm., zwana dalej: "Ordynacja podatkowa") uznał księgi podatkowe za nierzetelne po stronie przychodów i kosztów za wskazane okresy. W myśl art. 23 § 2 Ordynacji podatkowej odstąpiono od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania i podstawę tę określono na podstawie dowodów zebranych w toku prowadzonej kontroli oraz postępowania podatkowego, tj. aktów notarialnych, faktur VAT oraz rachunków dokumentujących sprzedaż i zakup. Ustalenia, w zakresie odnoszącym się do uznania za obrót nieruchomościami nabywania i zbywania lokali, odniesiono także do skarżącej, gdyż zarówno nabycie jak i zbycie nieruchomości było dokonywane w ramach ustawowej wspólności małżeńskiej. Skarżąca nie prowadziła w 2010 r. dokumentacji podatkowej, w tym podatkowej księgi przychodów i rozchodów, lecz organ I instancji na podstawie art. 23 § 2 Ordynacji odstąpił od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania i podstawę tę określił na podstawie dowodów wymienionych powyżej w odniesieniu do skarżącego. Ponadto z tytułu wynajmu w 2010 r. części nieruchomości przy ul. O., podatniczka uzyskała przychód w łącznej wysokości 21.900,00 zł. Podobnie jak w przypadku podatnika, organ zakwestionował prawidłowość zaliczenia do kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych od wynajmowanego okalu, które były dokonywane od wartości początkowej ustalonej na podstawie operatu szacunkowego, w którym wartość 1 m² w całym budynku ustalono na kwotę 6.500 zł, przez co od powierzchni wynajmowanej przez podatniczkę, tj. 127 m², o wartości 825.500,00 zł przy stawce amortyzacji 2,5%, wyniosły one kwotę 20.637,50 zł. Zdaniem organu, tak jak w przypadku męża, nie było podstaw prawnych do ustalenia wartości początkowej składnika majątku w oparciu o przepis art. 22g ust. 9 u.p.d.o.f.