Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 17 kwietnia 2024 r., sygn. IV SA/Po 204/24

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maciej Busz Sędzia WSA Tomasz Grossmann Sędzia WSA Józef Maleszewski (spr.) po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 17 kwietnia 2024 r. sprawy ze skargi M. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 12 lutego 2024 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę w całości.

Uzasadnienie

Wnioskiem z dnia 8.12.2023 r. M. W. (dalej jako skarżąca) wystąpiła o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad ojcem C. O..

Wójt Gminy P. decyzją z dnia 9.01.2024 r. nr [...] odmówił skarżącej przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, wyjaśniając, że w sprawie zachodzi negatywna przesłanka, o której mowa w art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 390 z późn. zm., dalej jako u.ś.r.), tj. osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, natomiast małżonka C. O. nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła skarżąca podnosząc, że jej matka z uwagi na swój wiek oraz stan zdrowia nie jest w stanie sprawować opieki nad swoim mężem. Ponadto skarżąca wskazała, że jej rodzice od wielu lat nie utrzymują ze sobą kontaktu, ale nie mają orzeczonej separacji prawomocnym wyrokiem.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze (dalej jako SKO lub Kolegium) decyzją z dnia 12.02.2024 r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu swej decyzji Kolegium wyjaśniło, że z przepisu art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a u.ś.r. wynika, że zobowiązanym do opieki nad małżonkiem w pierwszej kolejności jest jego współmałżonek, chyba że sam jest niepełnosprawny w stopniu znacznym. W świetle tego przepisu jedyny wyjątek dotyczy więc sytuacji, gdy oboje małżonkowie są niepełnosprawni w stopniu znacznym, co wiąże się z sytuacją braku możliwości dopełnienia przez nich obowiązku wzajemnej opieki z uwagi na stan zdrowia. Dalej organ uzasadnił, że wskazany przepis wprowadza przesłanki negatywne po stronie osoby wymagającej opieki, których zaistnienie powoduje wyłączenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje bowiem, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Z literalnego brzmienia przywołanego wyżej unormowania wynika, że zawsze, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, a jej małżonek nie ma orzeczonego znacznego stopnia niepełnosprawności, świadczenie pielęgnacyjne nie będzie przysługiwało. Jak wyjaśnił organ, ustawodawca wyszedł bowiem z założenia, że w sytuacji zawarcia związku małżeńskiego tworzy się nowa rodzina, która nakłada na małżonków obowiązek wzajemnego wsparcia i pomocy, wyprzedzający obowiązek alimentacyjny krewnych. Gdy oboje małżonkowie są niepełnosprawni w stopniu znacznym, co wyklucza dopełnienie przez nich obowiązku wzajemnej opieki z uwagi na stan zdrowia i niedołężność, wówczas ustawodawca wprowadza wyjątek, że świadczenie pielęgnacyjne może być przyznane na rzecz podmiotów, o których mowa w art. 17 ust. 1 i 1a u.ś.r. W ocenie Kolegium nie powinno więc budzić wątpliwości, że pozostawanie podopiecznego w związku małżeńskim, gdy małżonka nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, wyklucza - co do zasady - z kręgu uprawnionych do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego krewnych zobowiązanych do świadczenia alimentacyjnego w dalszej kolejności.