Skutki podatkowe nieodpłatnego przekazania składników związanych z działalnością gospodarczą żony do działalności gospodarczej męża.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

25 stycznia 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 19 stycznia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego przekazania składników związanych z działalnością gospodarczą żony do działalności gospodarczej męża. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 8 kwietnia 2024 r. (data wpływu 8 kwietnia 2024 r.).

Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1) Zainteresowana będąca stroną postępowania: Pani A.A. (dalej jako: Zainteresowana)

2) Zainteresowany niebędący stroną postępowania: Pan M.A. (dalej jako: Zainteresowany, Mąż Zainteresowanej)

Opis zdarzenia przyszłego

Zainteresowana będąca stroną postępowania (dalej jako: Zainteresowana)jest osobą fizyczną prowadzącą od (…) działalność gospodarczą pod firmą (…). Głównym przedmiotem działalności gospodarczej jest handel samochodami używanymi (…). Obejmuje ona działalność zaklasyfikowaną w ramach PKD jako: (…).

Zainteresowana jest w związku małżeńskim z Zainteresowanym niebędącym stroną postępowania (dalej także jako: „Zainteresowany”, „Mąż Zainteresowanej”) i od początku jego trwania pozostaje w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej.

Działalność gospodarczą Zainteresowana rozpoczęła po zawarciu małżeństwa, prowadzi ją osobiście (nie zatrudnia pracowników), wykorzystując w tym celu nieruchomość gruntową, na której znajduje się m.in. budynek, w którym Zainteresowana prowadzi swoje biuro, oraz plac przeznaczony na potrzeby działalności gospodarczej Zainteresowanej. Nieruchomość tę, będącą własnością syna Zainteresowanej, użytkuje ona na podstawie umowy dzierżawy. Stroną tej umowy jest również Mąż Zainteresowanej. Na podstawie tej umowy Zainteresowana oraz Mąż Zainteresowanej, jako dzierżawcy, uprawnieni są do użytkowania nieruchomości i pobierania z niej pożytków bezczynszowo. Zobowiązani są natomiast do ponoszenia kosztów związanych z utrzymaniem nieruchomości w stanie niepogorszonym oraz do ponoszenia kosztów innych wskazanych w umowie należności. Umowa dzierżawy została zawarta w (…) na 10 lat. Obecnie Zainteresowana rozważa zakończenie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Przed zakończeniem działalności gospodarczej Zainteresowana planuje przekazać nieodpłatnie składniki związane z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą na rzecz Męża, który przed tym przekazaniem rozpocznie prowadzenie własnej działalności gospodarczej w tym samym zakresie co Zainteresowana.

Zainteresowana przekaże nieodpłatnie do działalności gospodarczej Męża wszystkie składniki majątkowe znajdujące się w jej działalności, w szczególności środek trwały w postaci ciągnika rolniczego oraz towary handlowe znajdujące się przed zakończeniem działalności na stanie Zainteresowanej (samochody ciężarowe, samochody specjalne, przyczepy ciężarowe, naczepy ciężarowe, maszyny specjalistyczne), jak również inne przedmioty służące prowadzonej działalności. Ponadto, o ile będzie to technicznie możliwe Zainteresowana dokona cesji na rzecz Męża firmowych rachunków bankowych, a gdyby takiej możliwości nie było − dokona ich zamknięcia. Jednocześnie Zainteresowana dokona cesji praw i obowiązków z umowy do używanego w prowadzonej działalności systemu (…), jak również przekaże Mężowi bazę swoich kontaktów biznesowych. Przekaże również księgi i posiadaną przez siebie dokumentację dotyczącą działalności. W oparciu o wymienione składniki i prawa majątkowe Mąż Zainteresowanej, korzystając z uprawnień z umowy dzierżawy, będzie mógł prowadzić działalność gospodarczą na skalę taką, jak dotychczasowa działalność Zainteresowanej, bez konieczności angażowania w tę działalność dodatkowego majątku, niż ten, w ramach którego działalność była prowadzona przez Zainteresowaną. Po przejęciu wskazanych składników Mąż będzie prowadził swoją działalność wykorzystując ten sam budynek biurowy oraz teren (plac), który Zainteresowana i jej Mąż mają prawo użytkować na podstawie umowy dzierżawy.

W uzupełnieniu wniosku wskazano, że wszystkie składniki majątkowe, w oparciu o które Zainteresowana prowadzi aktualnie działalność gospodarczą i które Zainteresowana zamierza przekazać nieodpłatnie do działalności gospodarczej Męża, stanowią współwłasność małżonków na zasadzie ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej.

Zespół składników majątkowych zostanie przez Zainteresowaną przekazany do wykorzystania na potrzeby działalności gospodarczej jej Męża na podstawie protokołu. Skutkiem takiego przekazania będzie to, iż Mąż Zainteresowanej, wykorzystując zespół składników majątkowych w ramach swojej działalności gospodarczej, będzie mógł nimi samodzielnie rozporządzać z ograniczeniami wynikającymi z ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Współwłaścicielami przekazanych składników majątkowych na zasadach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej pozostaną nadal Zainteresowana  i jej Mąż, przy czym to Mąż uprawniony będzie do rozporządzania nimi samodzielnie. Przekazanie nie nastąpi więc na podstawie żadnej z nazwanych w Kodeksie cywilnym umów/czynności cywilnoprawnych, w szczególności nie będziemy mieli do czynienia z umową darowizny, czy też umową sprzedaży. Przekazanie nastąpi więc na podstawie protokołu biorąc pod uwagę uprawnienia małżonków wynikające z Kodeksu rodzinnego  i opiekuńczego.

W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Zatem niezależnie od tego, który z małżonków wykorzystuje składniki majątku objęte majątkową wspólnością ustawową w swojej działalności gospodarczej, oboje małżonkowie pozostają ich właścicielami.

Jednocześnie, w Państwa ocenie, należy stwierdzić, że w przypadku, gdy następuje przekazanie zespołu składników majątkowych, w oparciu o które jedno z małżonków prowadzi działalność gospodarczą, na rzecz drugiego małżonka, nie dochodzi do przeniesienia jego własności w ujęciu cywilnoprawnym, gdyż współwłaścicielami nadal pozostają te same osoby (małżonkowie).

Pytanie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych

Czy w opisanych okolicznościach nieodpłatne przekazanie całości przedstawionych w opisie zdarzenia przyszłego składników związanych z działalnością gospodarczą Zainteresowanej do działalności gospodarczej Męża będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych? (pytanie oznaczone we wniosku nr 4)

Państwa stanowisko w sprawie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych

Państwa zdaniem, opisane przekazanie przedstawionych w opisie zdarzenia przyszłego całości składników związanych z działalnością gospodarczą Zainteresowanej do działalności gospodarczej Męża nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wskazali Państwo, że art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z tym przepisem podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

- umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

- umowy darowizny − w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

- umowy dożywocia,

- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności − w części dotyczącej spłat lub dopłat,

- ustanowienie hipoteki,

- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

- umowy depozytu nieprawidłowego,

- umowy spółki.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy podatkowi podlegają:

- zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;

- orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych ani ustawa o podatku od spadków  i darowizn nie zawiera definicji pojęcia „darowizna”, dlatego należy w tym zakresie odwołać się do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. − Kodeks cywilny (t. j.: Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Darowizna ma zatem bezpłatny charakter, to znaczy, że osoba obdarowana nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Przedmiotem darowizny mogą być rzeczy oraz zbywalne prawa majątkowe.

Wykonanie świadczenia na podstawie umowy darowizny ma się odbyć „kosztem” majątku darczyńcy. Przyjmuje się, że pojęcie majątku na gruncie art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego należy rozumieć jako szeroką kategorię prawną (a nie ekonomiczną), obejmującą wszelkie obecne i przyszłe prawa majątkowe należące do darczyńcy, nawet jeśli w danym momencie nie przedstawiają żadnej wartości w obrocie. Świadczenie kosztem majątku darczyńcy to takie przysporzenie, które prowadzi do uszczuplenia majątku darczyńcy, a jego skutkiem jest zwiększenie majątku obdarowanego, przejawiające się w zwiększeniu aktywów bądź zmniejszeniu pasywów. Innymi słowy − wykonanie darowizny powoduje przesunięcie pomiędzy majątkiem darczyńcy a majątkiem obdarowanego.

W opisanym zdarzeniu przyszłym przekazanie przedstawionych w opisie zdarzenia przyszłego całości składników związanych z działalnością gospodarczą Zainteresowanej nie będzie następowało w drodze darowizny, skoro stanowią one majątek objęty wspólnością majątkową małżeńską.

Takie przekazanie nie będzie więc podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W uzupełnieniu wniosku wskazali Państwo, że − w Państwa ocenie − nieodpłatne przekazanie zespołu składników majątkowych w okolicznościach zdarzenia przyszłego nie nastąpi na podstawie typowych czynności cywilnoprawnych, np. darowizny. Państwa zdaniem, nieodpłatne przekazanie zespołu składników majątkowych nie będzie następowało na podstawie żadnej z nazwanych w Kodeksie cywilnym umów/czynności cywilnoprawnych, w szczególności nie będzie to umowa darowizny, czy też umowa sprzedaży, ale będzie ono wynikać ze specyfiki instytucji wspólności majątkowej małżeńskiej wynikającej z art. 31 § 1 i n. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jako, że składniki te pozostają we współwłasności łącznej małżonków ich przekazanie zostanie dokonane na podstawie protokołu.

Z uwagi na zakres tej interpretacji, przywołaliśmy powyżej tylko tę część Państwa stanowiska, która odnosi się do zagadnienia dotyczącego podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

a) umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

b) umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

c) (uchylona),

d) umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

e) umowy dożywocia,

 f) umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

g) (uchylona),

h) ustanowienie hipoteki,

 i) ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

 j) umowy depozytu nieprawidłowego,

k) umowy spółki.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 cyt. ustawy:

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Zatem, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku  z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Szczegółowe ustalenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Należy również wskazać, że stosunki majątkowe między małżonkami zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.).

Zgodnie z art. 31 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy:

Stosownie do art. 35 ww. ustawy:

W myśl art. 43 § 1 cyt. ustawy:

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Zainteresowana będąca stroną postępowania rozważa zakończenie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Przed zakończeniem działalności gospodarczej Zainteresowana planuje przekazać nieodpłatnie składniki związane z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą na rzecz Męża (Zainteresowanego niebędąca stroną postępowania), który przed tym przekazaniem rozpocznie prowadzenie własnej działalności gospodarczej w tym samym zakresie co Zainteresowana. Przekazanie nie nastąpi na podstawie żadnej z nazwanych w Kodeksie cywilnym umów czy też czynności cywilnoprawnych, w szczególności nie będzie to umowa darowizny czy też umowa sprzedaży. Przekazanie nastąpi na podstawie protokołu.

Mając na uwadze powyższe, podkreślić należy, iż ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zamknięty charakter katalogu czynności prawnych obciążonych podatkiem od czynności cywilnoprawnych wyłącza jakąkolwiek możliwość opodatkowania umów nieznajdujących swojego dokładnego odpowiednika wśród tych wymienionych  w powołanym art. 1 ust. 1 cyt. ustawy, nawet gdyby faktycznie łączyły one w sobie pewne elementy kilku umów nazwanych podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Skoro więc istotnie między małżonkami nie będzie zawierana żadna umowa wymieniona w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a przekazanie przedstawionych w opisie zdarzenia przyszłego składników związanych z działalnością gospodarczą Zainteresowanej do indywidualnej działalności gospodarczej Męża Zainteresowanej zostanie dokonane na podstawie protokołu, to wskazana czynność nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Ta interpretacja stanowi ocenę Państwa stanowiska wyłącznie w zakresie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W zakresie podatku od spadków i darowizn, podatku od towarów i usług oraz podatku dochodowego od osób fizycznych wydane zostały odrębne rozstrzygnięcia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

 - Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Zainteresowana będąca stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.