Wyszukaj po identyfikatorze keyboard_arrow_down
Wyszukiwanie po identyfikatorze Zamknij close
ZAMKNIJ close
Powiadomienia
wróć do listy [43 z 71]

Interpretacja indywidualna z dnia 10 maja 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB1-3.4010.140.2024.2.ZK

1. Czy działalność Wnioskodawcy w zakresie projektowania i produkcji maszyny - Linii (…), realizowana w sposób przedstawiony w opisie stanu faktycznego, stanowi działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 4a pkt 26 i 28 Ustawy CIT, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2018 r., a w konsekwencji Wnioskodawcy przysługuje prawo do skorzystania z odliczenia w ramach tzw. ulgi badawczo-rozwojowej, o której mowa w art. 18d Ustawy CIT? 2. Czy w przypadku uznania przez tut. Organ działalności wnioskodawcy, związanej z opracowaniem nowej maszyny - Linii (…) za działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 4a pkt 26 i 28 Ustawy CIT, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2018 r., wnioskodawca będzie uprawniony do zaliczenia kosztów prac rozwojowych, związanych z realizacja projektu Linii (...) do kosztów uzyskania przychodów jednorazowo w roku podatkowym, w którym prace nad opracowaniem Linii (...) zostaną zakończone, zgodnie z art. 15 ust. 4a pkt 2) ustawy CIT? 3. Czy koszty ponoszone przez Wnioskodawcę w związku z projektowaniem i produkcją maszyny - Linii (...), opisane w stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym stanowią i będą stanowiły koszty kwalifikowane, o których mowa w art. 18d ust. 2 Ustawy CIT?

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe a w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych jest w części prawidłowe, a w części nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

14 marca 2024 r., wpłynął Państwa wniosek z tego samego dnia, o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy ulgi badawczo-rozwojowej.

Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie - pismem z 26 kwietnia 2024 r.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca jest osobą prawną - spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, która posiada nieograniczony obowiązek podatkowy na terytorium Polski zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U.2022.2587 z późn. zm.) (dalej: „Ustawa CIT”).

Prowadzi on działalność gospodarczą w oparciu o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego, posiada siedzibę w Polsce i podlega w Polsce opodatkowaniu podatkiem od osób prawnych od całości swoich dochodów. Wnioskodawca został wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu (…).

Przedmiotem prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej jest produkcja mebli. Wnioskodawca posiada rozbudowany park maszynowy, stanowiący linie produkujące meble z płyt drewnopochodnych. Co bardzo istotne, Wnioskodawca sam we własnym zakresie planuje, projektuje i buduje maszyny i urządzenia służące do produkcji mebli lub komponentów, z których następnie powstają meble. Wnioskodawca posiada w swojej strukturze odrębny Dział mechaniczny, do którego należy m.in. Dział budowy maszyn, którego zadaniem jest opracowywanie nowych rozwiązań technologicznych, służących do produkcji mebli lub ich komponentów. Pracuje w nim (...) osób. Osoby zatrudnione w tym dziale wykorzystują własną wiedzę, doświadczenie i wykształcenie w procesie opracowania nowego rozwiązania. Posiadają one wykształcenie lub doświadczenie z zakresu Inżynierii Mechanicznej, Konstrukcji Maszyn, Mechaniki, Automatyki, Robotyki oraz Elektryki.

W ramach Działu budowy maszyn, pracownicy Wnioskodawcy tworzą m.in. innowacyjne maszyny i rozwiązania, które służą do realizacji zamówień złożonych przez klientów. Dział budowy maszyn odpowiada również za opracowywanie maszyn, których zadaniem jest produkcja komponentów, służących następnie do tworzenia mebli.

Wnioskodawca, podejmując się budowy nowych maszyn, stosuje określony schemat postępowania, w oparciu o który realizowane są projekty. Nowe rozwiązania opracowywane przez Wnioskodawcę stanowią prototypy, które po opracowaniu, skonstruowaniu i przetestowaniu mogą być powielane. Proces opracowania od podstaw nowej maszyny zostaje zainicjowany przez samego wnioskodawcę, który widząc potrzebę zastosowania nowego rozwiązania, po analizie zdolności jego wykonania, przystępuje do realizacji.

Wnioskodawca sam opracowuje podstawowe założenia w zakresie parametrów i funkcjonowania nowego urządzenia. Następnie, dla ich osiągnięcia, przystępuje do realizacji maszyny. Jak wskazano powyżej, każda z maszyn realizowana jest przez pracowników posiadających specjalistyczną wiedzę. Proces opracowania maszyny/prototypu podzielony jest na etapy:

1) Pierwszym krokiem jest powstanie koncepcji projektu, w której pracownicy Wnioskodawcy przystępują do opracowania założeń projektu. Faza ta ma charakter autorski i niepowtarzalny. Na tym etapie powstają główne innowacje, tutaj tworzy się pierwsza koncepcja nowego rozwiązania. Tutaj też zostają zidentyfikowane obszary wiedzy, której wykorzystanie będzie konieczne przy opracowaniu rozwiązań zawartych w koncepcji. Na tym etapie następuje również analiza zdolności, w której Wnioskodawca sam musi zdecydować, czy jest w stanie zrealizować dane urządzenie.

2) Na podstawie opracowanej koncepcji zostaje przygotowany wstępny rysunek maszyny. W trakcie opracowania nowego rozwiązania wnioskodawca wykorzystuje wiedzę posiadaną przez zespół pracowników zaangażowanych do opracowania maszyny. Aby mógł powstać każdy z realizowanych przez Wnioskodawcę projektów konieczne jest zaangażowanie pracowników Wnioskodawcy, którzy wykorzystują posiadaną wiedzę z dziedziny Budowy maszyn, automatyki, mechaniki oraz elektryki wynikającą z wykształcenia i doświadczenia. Pracownicy dzięki własnej kreatywności i synergii posiadanych kompetencji mogą stworzyć nowe, innowacyjne rozwiązanie. Niejednokrotnie zdarza się, że Wnioskodawca lub jego pracownicy, chcąc opracować nowy projekt, wynikający z przyjętej na wstępie koncepcji, musi uzupełnić swoją wiedzę. Zdobywanie nowej wiedzy i ciągła jej aktualizacja pomagają zarazem przygotować się na coraz bardziej skomplikowane i zaawansowane wyzwania z dziedziny budowy maszyn i automatyzacji produkcji.

3) Na podstawie przyjętych założeń i koncepcji, pracownicy wnioskodawcy, posiadający wykształcenie z dziedziny konstrukcji i budowy maszyn, a także elektrycy i automatycy przystępują do realizacji maszyny. Wykorzystywany jest w tym zakresie posiadany przez wnioskodawcę park maszyn. Pracownicy przygotowują elementy i łączą. Należy zaznaczyć, iż opracowanie maszyny jest procesem, który wymaga połączenia wielu elementów technicznych wraz z oprogramowaniem. W wyniku tego procesu powstają nowe rozwiązania dotyczące funkcjonowania przyjętych na etapie koncepcji rozwiązań. W wyniku łączenia odpowiednich układów mechanicznych, elektronicznych i pneumatycznych powstają nowe rozwiązania, które w całości lub częściowo mogą zostać wykorzystane przez wnioskodawcę przy opracowywaniu kolejnych/nowych prototypów. Czasami, ze względu na złożoność maszyny etap ten potrafi być bardzo długotrwały. W ramach tego etapu pracownicy tworzą również oprogramowanie dla maszyny, oparte o indywidualnie przygotowany kod źródłowy, które stanowiło będzie podstawę jej funkcjonowania. Oprogramowanie tworzone jest w specjalistycznym środowisku informatycznym przez pracownika posiadającego odpowiednie kompetencje. Oprogramowanie realizowane jest również przez współpracowników wnioskodawcy, którzy realizują swoje zadania pod kierownictwem wnioskodawcy, zgodnie z opracowaną koncepcją i projektem.

4) Kiedy cała maszyna jest gotowa następuje faza testów, podczas której przeprowadzane są próby działania maszyny. Zazwyczaj początkowe testy kończą się niepowodzeniem co wymaga wprowadzania poprawek i usprawnień. Cechą budowy maszyny jest bowiem nieprzewidywalność i ryzyko niepowodzenia, które w momencie wystąpienia wymaga od wnioskodawcy pogłębienia analiz oraz nowych prób.

5) Po zakończonej pozytywnie fazie testów następuje faza kontroli jakości oraz wdrożenia.

Każdy z powyższych elementów procesu stanowi ciąg przyczynowo-skutkowy. Za opracowanie całej maszyny odpowiada jedynie wnioskodawca. To on tworzy innowacyjne rozwiązania, które implementuje w ostateczny kształt urządzenia. Dzięki temu jest ono niepowtarzalne i stanowi dla niego nowy produkt, nie posiadający elementów odtwórczych.

Dopiero po opracowaniu działającego zgodnie z założeniami prototypu, co związane jest z realizacją każdego z powyższych etapów, od koncepcji do zakończenia pozytywnego testów, powstaje nowy produkt. Sposób jego funkcjonowania jest za każdym razem inny, a w konsekwencji dla jego opracowania konieczne jest wykorzystanie wiedzy i doświadczenia pracowników Wnioskodawcy. W wyniku działań pracowników powstają nowe rozwiązania techniczne, które mogą zostać wykorzystane w kolejnych projektach realizowanych przez wnioskodawcę. Wiedza uzyskana podczas opracowywania nowej maszyny może być również wykorzystywana w przypadku konieczności powielenia pierwotnego, skończonego prototypu. Wnioskodawca prowadzi projekty, które nie powielają typowych koncepcji, a zapewniają nowoczesne i innowacyjne produkty w dziedzinie produkcji maszyn i systemów automatyki przemysłowej. Prace opisane powyżej stanowią działalność badawczo-rozwojową w zakresie prac rozwojowych:

1. Mają one charakter twórczy - gdyż ich celem jest stworzenie nowych, oryginalnych rozwiązań. Każdy z realizowanych przez Wnioskodawcę projektów stanowi rozwiązanie prototypowe. W konsekwencji, w wyniku realizacji projektów, których dotyczy przedmiotowy wniosek o wydanie interpretacji, powstają za każdym razem nowe rozwiązania.

2. Prowadzone są w sposób systematyczny - w sposób metodyczny, uporządkowany i zaplanowany, a charakter działalności świadczy, iż w taki sam sposób będą prowadzone również w przyszłości.

3. Obejmują one prace rozwojowe, w ramach których wnioskodawca wykorzystuje dostępną i posiadaną wiedzę i umiejętności, łączy je i kształtuje w celu projektowania i tworzenia nowych produktów.

4. Wykorzystanie i łączenie posiadanej obecnie wiedzy prowadzi do powstania wartości dodanej w postaci nowej koncepcji/prototypu.

5. Opracowany prototyp stanowi efekt wiedzy pracowników, w ramach jej wykorzystania powstały nowe rozwiązania obejmujące wspólne funkcjonowanie układów technicznych, elektronicznych oraz mechanicznych sterowanych przez przygotowane oprogramowanie. Opracowane, innowacyjne rozwiązania technologiczne stanowiącą nową wiedzę, która może zostać wykorzystana częściowo w kolejnych realizowanych prototypach lub w przypadku powielenia skończonego i funkcjonującego prototypu.

6. Prace nie stanowią rutynowych i okresowych zmian w produktach. Przedmiot działalności gospodarczej wnioskodawcy, opisany w niniejszym wniosku stanowi działalność twórczą podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania tych zasobów do tworzenia nowych zastosowań.

Konkretnym projektem, będącym przedmiotem niniejszej interpretacji indywidualnej, jest realizowana przez Dział budowy maszyn wnioskodawcy Linia (…), która służy do (…). Przed przystąpieniem do prac Wnioskodawca nie posiadał linii, która była w stanie (…), o różnych (…). Poza oczekiwaniem co do rodzaju i parametrów stosowanych materiałów, genezą projektu było także zapotrzebowanie na (…).

Wnioskodawca przystępując do prac nad opracowaniem nowej koncepcji urządzenia założył, że proces (…) wymaga podjęcia szeregu następujących po sobie czynności. Dlatego też cała Linia (…) składała się z kilku modułów, z których każdy wykonywał określone zadanie. Działanie poszczególnych modułów, ich funkcjonalności i zastosowane technologie zostały opracowane przez wnioskodawcę, który tworzył w tym zakresie innowacyjne rozwiązania, niewystępujące w jego dotychczasowej praktyce. Pierwszy moduł realizował (…). Wnioskodawca opracował od podstaw innowacyjne rozwiązanie, które umożliwiało (…). Skonstruowano (…). Dzięki temu rozwiązaniu (…).

Moduł został skonstruowany by zapewnić dużą wydajność linii, tak by możliwa była (…). Moduł (…). Cała jego praca odbywała się w sposób automatyczny, a za jej prowadzenie odpowiadał (…). Kolejny moduł stanowił (…). Na pierwszym etapie pracy tego modułu zastosowano innowacyjne rozwiązanie, którego zadaniem było (…). Proces (…). (…).

Wnioskodawca opracował (…). W ramach tego modułu opracowano również urządzenie (…). Ponadto, podobnie jak w przypadku (…), opracowano technologię (…). Skonstruowano urządzenie, którego zadaniem było (…). Kolejnym modułem była (…). Przy jej konstrukcji zastosowano nową koncepcję, która umożliwiała (…). Następny zastosowany moduł stanowił automatyczny system (…). System stanowił maszynę, która (…). (…)

Wnioskodawca opracował innowację w postaci (…), co pozwalało uzyskać wysoką jakość (…). Opracowano technologię (…). Kolejnym modułem opracowanym od podstaw przez wnioskodawcę był moduł (…). Zastosowano w nim po raz pierwszy innowacyjny (…). Dzięki (…).

Działalność badawczo-rozwojowa, w zakresie prac rozwojowych związanych z realizacją opisanego powyżej projektu, prowadzona była w latach 2021-2024. W roku 2024 projekt zostanie zakończony. Jednakże, sama działalność Wnioskodawcy w zakresie prac rozwojowych, związanych z budową maszyn prowadzona jest równolegle z działalnością podstawową, od momentu rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej przez Wnioskodawcę. Należy podkreślić, że każdy z opracowanych i opisanych powyżej modułów wymagał indywidualnego i odrębnego podejścia. Wnioskodawca, którego celem było opracowanie kompleksowej technologii wytwarzania surowca (…), podjął się stworzenia koncepcji funkcjonowania, a następnie zbudowania kolejnych modułów linii. Każdy z modułów zawierał szereg innowacyjnych rozwiązań opracowanych przez wnioskodawcę, a nie stosowanych wcześniej w jego praktyce gospodarczej. Innowacje powstałe podczas opracowania każdego z modułów stanowią nową wiedzę, niewystępującą wcześniej w działalności Wnioskodawcy.

Każda z innowacji może zostać przeniesiona na kolejne projekty, jeśli jej zastosowanie będzie uzasadnione. Podobnie cały prototyp linii stanowi nowa wiedzę, która może zostać powielona lub rozwinięta w przyszłości. W konsekwencji powyższego, podejmowane przez Wnioskodawcę działania polegające na projektowaniu i produkcji maszyn są i będą pracami rozwojowymi.

W wyniku prac rozwojowych wnioskodawca realizuje produkty, które za każdym razem stanowią inne maszyny/prototypy. Prace rozwojowe prowadzone są na każdym z etapów od etapu koncepcji do etapu testów.

W ramach realizowanej działalności Badawczo-Rozwojowej, w tym przedstawionego powyżej projektu Linii (…), Wnioskodawca ponosił koszty uzyskania przychodu stanowiące koszty materiałów (materiały, części, podzespoły). Wnioskodawca posiada odrębną dla każdej opracowanej maszyny, ewidencję kosztów materiałów, wykorzystanych podczas budowy maszyny. Koszty te stanowią wartości fakturowe nabytych materiałów. Ewidencja zawiera jedynie koszty materiałów wykorzystywanych do danej budowanej maszyny.

Wnioskodawca ponosi także koszty związane z wynagrodzeniami pracowników, którzy poświęcili czas na realizację prac rozwojowych w zakresie budowy maszyn. Wnioskodawca posiada odrębną dla każdej opracowanej maszyny ewidencje godzin pracy pracowników. Pracownicy zaangażowani w realizację prac rozwojowych, których wynagrodzenia stanowią dla Wnioskodawcy koszty kwalifikowane, o których mowa w art. 18d ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zatrudnieni są na podstawie umowy o pracę. Koszty wynagrodzeń pracowników stanowią należności, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednakże Wnioskodawca z zakresu kosztów kwalifikowanych rozliczanych w ramach ulgi badawczo-rozwojowej wskazanych w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT, wyłączy należności z tytułu: ekwiwalentów za niewykorzystany urlop, wynagrodzenia za czas choroby, urlopu, lub innej nieobecności pracowników.

Wnioskodawca, jako koszty kwalifikowane, rozliczane w ramach ulgi B+R, będzie rozliczał koszty wynagrodzeń ze stosunku pracy, wraz ze sfinansowanymi przez płatnika składkami z tytułu tych należności określonymi w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, oraz finansowane przez pracodawcę wpłaty na pracownicze plany kapitałowe (PPK); z wyłączeniem składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Solidarnościowy oraz wpłat na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. W skład wynagrodzeń pracowników, wchodzą w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, wynagrodzenie za urlop i czas choroby. Jednakże, jako koszty kwalifikowane, o których mowa w art. 18d ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zostaną potraktowane jedynie następujące elementy: wynagrodzenia zasadnicze oraz wynagrodzenia za godziny nadliczbowe w takiej części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności B+R pozostaje w ich ogólnym czasie pracy - zgodnie z ewidencją czasu pracy prowadzoną przez Wnioskodawcę.

Ponadto, Wnioskodawca oświadcza, że: 

- chce skorzystać z możliwości zastosowania ulgi badawczo-rozwojowej w zakresie kosztów poniesionych na realizację opisanego projektu Linii (…);

- nie prowadzi działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej;

- w przypadku uznania przez tutejszy organ podatkowy stanowiska Wnioskodawcy w zakresie prawa do skorzystania z ulgi badawczo-rozwojowej za prawidłowe, odliczy koszty kwalifikowane od podstawy opodatkowania na zasadach określonych w art. 18d Ustawy CIT;

- prowadzi i będzie prowadził ewidencję, pozwalającą wyodrębnić koszty działalności w zakresie opisanym powyżej;

- Wnioskodawca nie posiada/posiadał statusu centrum badawczo-rozwojowego;

- koszty kwalifikowane nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym;

- w latach podatkowych, za które Wnioskodawca chciałby skorzystać z ulgi B+R nie korzystał on ze zwolnień podatkowych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 34 lub 34a ww. ustawy,

- nie uzyskał dotychczas żadnych zwrotów wydatków ponoszonych na działalność w zakresie opisanym powyżej;

- nie otrzymuje żadnych dotacji unijnych na realizację projektów kwalifikujących się pod ulgę badawczo-rozwojową;

- prowadzona działalność w latach 2021, 2022, 2023 oraz 2024 opodatkowana jest podatkiem dochodowym od osób prawnych;

- działalność Wnioskodawcy ukierunkowana jest na nowe odkrycia, ponieważ przystępując do realizacji każdej z maszyn nie znał założeń ich funkcjonowania. Opracowywane rozwiązania były nowymi koncepcjami. To z kolei prowadziło do zdobycia nowej wiedzy w zakresie sposobów funkcjonowania opracowywanych rozwiązań, które mogły zostać wykorzystane przy kolejnych opracowywanych maszynach lub przy powieleniu skończonego i funkcjonującego prototypu;

- działalność rozwojowa prowadzona przez wnioskodawcę oparta jest na oryginalnych koncepcjach i hipotezach;

- każda z realizowanych maszyn odróżnia się od dotychczas opracowywanych rozwiązań;

- mając na uwadze podział procesu twórczego na etapy: koncepcja, projekt, realizacja, testy; oraz ilość elementów, od których zależy powodzenie projektu, na pierwszych etapach brak jest pewności co do wyniku końcowego. Dlatego też na każdym etapie należy liczyć się z niepowodzeniem w realizacji danego projektu, co wymusza weryfikację i przyjęcie nowych założeń. Po fazie realizacji następuje faza testów, podczas której może okazać się, że założenie przyjęte na etapie koncepcji i projektu było błędne. Wówczas może okazać się, że konieczna jest weryfikacja projektu oraz poprawa niektórych elementów lub całości. W konsekwencji słuszne jest stwierdzenie, iż przystępując do realizacji maszyn brak było pewności co do wyniku końcowego;

- Wnioskodawca ma zamiar zaliczyć koszty prac rozwojowych, związane z realizacja projektu Linii (…) do kosztów uzyskania przychodów jednorazowo w roku podatkowym, w którym prace nad opracowaniem Linii (…) zostaną zakończone, zgodnie z art. 15 ust. 4a pkt 2) ustawy CIT.

Ponadto, uzupełnili Państwo opis zdarzenia przyszłego w następujący sposób:

- Przed przystąpieniem do projektowania i produkcji maszyny – Linii (…) wnioskodawca zdefiniował cel swoich działań jako stworzenie nowego rozwiązania technologicznego, które umożliwi mu wytwarzanie materiałów – (…) – potrzebnych w dalszym procesie produkcji. Wnioskodawca w ramach swojego doświadczenia i wcześniejszych procesów określił obszary i problemy w dotychczasowym procesie produkcji ww. elementów. Dlatego też przystąpiono do prac na opracowaniem nowej technologii, która miała doprowadzić do (…).

Opracowywana maszyna stanowiła rozwiązanie prototypowe, tworzone przez wnioskodawcę po raz pierwszy. Jej realizacja przebiegała zgodnie z przyjętym przez wnioskodawcę harmonogramem, do którego należały kolejno następujące po sobie etapy:

- etap powstania koncepcji maszyny i analizy zdolności jej wykonania,

- etap budowy maszyny – zgodnie z opracowaną koncepcją,

- etap przygotowania oprogramowania,

- etap integracji oprogramowania z urządzeniem,

- etap testów – który obecnie jest prowadzony.

Wnioskodawca zakreśla ramy czasowe, w których powinny zostać zrealizowane poszczególne etapy. Jednakże mając na uwadze, iż konstruowana maszyna jest rozwiązaniem prototypowym, należy liczyć się z koniecznymi modyfikacjami lub nawet koniecznością zmiany pierwotnie przyjętej koncepcji, co skutkuje poszukiwaniem nowych rozwiązań. Ponadto, podczas opracowywania maszyny pojawiały się nowe pomysły i koncepcje, które wprowadzano do procesu produkcji, co miało wpływ na zmiany w pierwotnie przyjętym harmonogramie. Obecnie maszyna jest w fazie testów i dopiero po jej zakończeniu, wykryciu w jej trakcie ewentualnych nieprawidłowości i ich poprawieniu można będzie mówić o ukończeniu projektu – czyli realizacji całego harmonogramu prac rozwojowych.

- Przedmiotem zapytania, oznaczonego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej nr 2 jest zaliczenie do kosztów kwalifikowanych wynagrodzenia pracowników jedynie w zakresie wynagrodzeń z tytułu czasu pracy faktycznie przepracowanego w rama prac rozwojowych związanych z danym projektem – zgodnie z posiadaną ewidencją. W konsekwencji, przedmiotem tego pytania nie jest zaliczenie do kosztów kwalifikowanych wynagrodzenia za czas usprawiedliwionej nieobecności pracowników.

Wszystkie koszty, które wnioskodawca zamierza odliczyć w ramach ulgi badawczo-rozwojowej, stanowiły będą dla niego koszty uzyskania przychodów w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Opracowanie maszyny – Linii (…) stanowi prace rozwojowe, których koszty wnioskodawca planuje zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów jednorazowo w roku podatkowym, w którym prace nad opracowaniem maszyny - Linii (…) zostaną zakończone, zgodnie z art. 15 ust. 4a pkt 2 ustawy CIT.

- Prace rozwojowe dotyczące opracowania maszyny – Linii (…) prowadzone były w latach poprzednich, natomiast zgodnie z harmonogramem ich zakończenie nastąpi w roku 2024. W konsekwencji, wniosek dotyczy prac rozwojowych realizowanych przed jego złożeniem, jak i kontynuowanych w przyszłości (faza testów).

Pytania

1. Czy działalność Wnioskodawcy w zakresie projektowania i produkcji maszyny - Linii (…), realizowana w sposób przedstawiony w opisie stanu faktycznego, stanowi działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 4a pkt 26 i 28 Ustawy CIT, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2018 r., a w konsekwencji Wnioskodawcy przysługuje prawo do skorzystania z odliczenia w ramach tzw. ulgi badawczo-rozwojowej, o której mowa w art. 18d Ustawy CIT?

2. Czy w przypadku uznania przez tut. Organ działalności wnioskodawcy, związanej z opracowaniem nowej maszyny - Linii (…) za działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 4a pkt 26 i 28 Ustawy CIT, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2018 r., wnioskodawca będzie uprawniony do zaliczenia kosztów prac rozwojowych, związanych z realizacja projektu Linii (...) do kosztów uzyskania przychodów jednorazowo w roku podatkowym, w którym prace nad opracowaniem Linii (...) zostaną zakończone, zgodnie z art. 15 ust. 4a pkt 2) ustawy CIT?

3. Czy koszty ponoszone przez Wnioskodawcę w związku z projektowaniem i produkcją maszyny - Linii (...), opisane w stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym stanowią i będą stanowiły koszty kwalifikowane, o których mowa w art. 18d ust. 2 Ustawy CIT?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad. 1

Działalność Wnioskodawcy polegająca na projektowaniu i produkcji maszyny - Linii (...), realizowana w sposób przedstawiony w opisie stanu faktycznego, stanowi działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 4a pkt 26 i 28 Ustawy CIT, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2018 r., a w konsekwencji Wnioskodawcy przysługuje prawo do skorzystania z odliczenia w ramach tzw. ulgi badawczo-rozwojowej, o której mowa w art. 18d Ustawy CIT.

Ad. 2

Wnioskodawca będzie uprawniony do zaliczenia kosztów prac rozwojowych, związanych z realizacją projektu Linii (…) do kosztów uzyskania przychodów, jednorazowo w roku podatkowym, w którym prace nad opracowaniem Linii (...) zostaną zakończone, zgodnie z art. 15 ust. 4a pkt 2) ustawy CIT.

Ad. 3

Koszty ponoszone przez Wnioskodawcę, w związku z projektowaniem i produkcją maszyny - Linii (...), opisane w stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym stanowią i będą stanowiły koszty kwalifikowane, o których mowa w art. 18d ust. 2 Ustawy CIT.

Ad. 1

Zgodnie z definicją działalności badawczo-rozwojowej, zawartą w art. 4a pkt 26 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, oznacza ona działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Natomiast, definicja prac rozwojowych zawarta w ustawie w podatku dochodowym od osób prawnych, odsyła do art. 4 ust. 3 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym, zgodnie z którym prace rozwojowe są działalnością obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Zdaniem Wnioskodawcy, prace opisywane we wniosku stanowią działalność B+R (prace rozwojowe) i w konsekwencji, koszty kwalifikowane tych prac objęte są ulgą B+R. Wobec powyższego, odnosząc się do kwestii będącej przedmiotem niniejszego wniosku należy wskazać, że w celu skorzystania z ulgi na działalność badawczo-rozwojową, należy w pierwszej kolejności przeprowadzić analizę nakierowaną na zidentyfikowanie przejawów działalności gospodarczej, które mogą zostać uznane za działalność badawczo-rozwojową.

Działalność Wnioskodawcy, w zakresie projektowania i budowy maszyn obejmuje działalność badawczo rozwojową, stanowiącą prace rozwojowe. Spełnia ona następujące kryteria:

- działalność stanowi działalność twórczą,

- działalność podejmowana jest w sposób systematyczny,

- celem działalności jest zwiększenie zasobów wiedzy oraz wykorzystanie zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań,

- działalność polega na nabywaniu, łączeniu, kształtowaniu i wykorzystywaniu dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług,

- działalność nie stanowi rutynowych i okresowych zmian, nawet jeśli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Odnosząc się do kryterium twórczości, należy zaznaczyć, iż ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, nie definiuje pojęcia „twórczy”, co oznacza, iż zgodnie z teorią wykładni prawa należy odwołać się do znaczenia tego słowa w języku słownikowym i potocznym w celu jego zrozumienia i zastosowania.

Zgodnie ze słownikiem języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego charakter twórczy oznacza „tworzący lub mający zdolność tworzenia, mający na celu tworzenie, odkrywczy”. Warto również sięgnąć do Objaśnień podatkowych z 15 lipca 2019 r., dotyczących preferencyjnego opodatkowania dochodów pochodzących z prawa własności intelektualnej, tj. IP Box. Przedmiotowe objaśnienia dotyczą innej ulgi podatkowej, jednakże definicja działalności badawczo-rozwojowej jest wspólna zarówna dla ulgi IP Box, jak i dla ulgi na działalność badawczo-rozwojową, która została przewidziana w art. 18d ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jak wskazano w Objaśnieniach podatkowych, za działalność twórczą uznaje się działalność, której rezultat jest odpowiednio ustalony, przez co może odbyć się w dowolnej formie; ma charakter indywidualny, w związku z tym nie jest wynikiem wyłącznie mechanicznych działań, ale kreatywnych procesów myślowych; oraz ma charakter oryginalny tzn. stanowi nowy twór, przy czym oryginalność należy rozpatrywać retrospektywnie (tzn. rezultat pracy nie jest twórczy, w sytuacji, w które istnieje identyczne, uprzednio stworzone już dzieło).

Ponadto, zostało wskazane, że: „na potrzeby działalności badawczo-rozwojowej, w stopniu minimalnym, wystarczające jest działanie twórcze na skalę przedsiębiorstwa, tzn. przedsiębiorca we własnym zakresie (w ramach prowadzonych prac badawczo-rozwojowych) opracowuje nowe lub ulepszone produkty, procesy, usługi, nawet jeżeli podobne rozwiązanie zostało już opracowane przez inny podmiot. Zatem, twórczość działalności badawczo-rozwojowej może przejawiać się opracowywaniem nowych koncepcji, narzędzi, rozwiązań niewystępujących dotychczas w praktyce gospodarczej podatnika lub na tyle innowacyjnych, że w znacznym stopniu odróżniają się od rozwiązań już funkcjonujących u podatnika”.

W świetle powyższego działalność Wnioskodawcy ma charakter twórczy, ponieważ jego prace składają się na projektowanie i wykonywanie maszyn, w szczególności opracowywanie koncepcji maszyny, jej budowę, przeprowadzanie testowania, analiz. Działalność ta ma za cel opracowywanie i wdrażanie nowych technologii, a każdy projekt jest oryginalny i indywidualny. Wobec tego, każdy produkt jako rezultat pracy Wnioskodawcy, stanowi nowe rozwiązanie techniczne, dotychczas niewystępujące w praktyce gospodarczej.

Wnioskodawca wskazuje, że prace mające na celu projektowanie, wykonywanie i uruchamianie maszyn odznaczają się twórczym charakterem. Wniosek ten wynika również z celu i zakresu realizowanych prac, ponieważ prowadzą one w założeniu do powstania nowego, oryginalnego produktu, który znajduje zastosowanie w działalności gospodarczej klientów wnioskodawcy. Jednocześnie, realizowane prace oparte są o wiedzę, umiejętności i inwencję pracowników oraz o testy i wdrożenie samodzielnie wykonanych maszyn (prace nie polegają na nabywaniu i implementowaniu gotowych rozwiązań).

W opisywanym stanie faktycznym, kształt i parametry maszyn są definiowane w całości przez wnioskodawcę od etapu koncepcyjnego. Kryterium Systematyczności również nie posiada ustawowej definicji. Systematyczny charakter działalności oznacza, że nie ma ona charakteru jednorazowego, lecz jest prowadzona w sposób zorganizowany, z nastawieniem na jej ciągłe prowadzenie w przyszłości (tak, np. Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 8 stycznia 2018 r., nr 0114-KDIP2-1.4010.330.2017.1.JS, zgodnie z którą: „z art. 4a pkt 26 ustawy o CIT, wynika, że działalność badawczo-rozwojowa musi być podejmowana w systematyczny sposób. Przesłankę tę należy rozumieć, jako zakaz obejmowania ulgą incydentalnych działań podatnika”).

Odnosząc powyższe do przedstawionej działalności Wnioskodawcy należy wskazać, że prace badawczo-rozwojowe w strukturze Wnioskodawcy prowadzone są w sposób metodyczny, zaplanowany, zorganizowany i ciągły. Nie mają one charakteru jednorazowego lub przypadkowego, co jedynie świadczy o ich systematycznym charakterze. Należy jednakże zaznaczyć, iż zgodnie z pkt 40 objaśnień podatkowych dotyczących preferencyjnego opodatkowania dochodów IP-BOX z 15 lipca 2019 r., wystarczające jest, aby podatnik zaplanował i przeprowadził chociażby jeden projekt badawczo-rozwojowy, przyjmując dla niego określone cele do osiągnięcia, harmonogram i zasoby. Taka działalność może być uznana za działalność systematyczną, tj. prowadzoną w sposób metodyczny, zaplanowany i uporządkowany.

Działania Wnioskodawcy w obszarze B+R dążą również do zwiększenia zasobów wiedzy oraz ich wykorzystania do tworzenia nowych zastosowań. Wnioskodawca wraz z każdym projektem, którego opracowanie wymaga indywidualnego podejścia, tworzy nowe zastosowania, a przez to zgłębia zasoby wiedzy, rozwija specyficzną wiedzę oraz umiejętności, które mogą zostać wykorzystane przy kolejnych projektach budowy maszyn lub przy powieleniu opracowanego nowego rozwiązania. Każda nowa maszyna, ze względu na jej odmienny charakter od pozostałych rozwiązań wymaga nowej koncepcji. Na podstawie koncepcji realizowany jest prototyp, który zawiera innowacyjne technologie, polegające na łączeniu elementów mechaniki, elektroniki wraz z sterującym nimi oprogramowaniem. Całe nowe innowacyjne elementy stanowią nowa wiedzę, dotyczącą funkcjonowania założonych rozwiązań. W tym zakresie nowa wiedza może zostać wykorzystana przy opracowaniu nowej/kolejnej maszyny lub przy powieleniu kolejnego egzemplarza prototypu. W końcu, działalność Wnioskodawcy w pełni wpisuje się w ustawową definicję prac rozwojowych, która polega na nabywaniu, łączeniu, kształtowaniu i wykorzystywaniu dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów (...).

W swojej działalności Wnioskodawca wykorzystuje dostępną obecnie wiedzę z dziedzin np. mechaniki, elektroniki, informatyki, robotyki, obróbki materiałów, planowania i projektowania, tylko po to aby stworzyć nowy, innowacyjny produkt. Nowe rozwiązania powstają dzięki wiedzy i doświadczeniu samego wnioskodawcy i jego pracowników. Podręcznik Frascati 2015 do działalności badawczo-rozwojowej, bezpośrednio odnosi się do szeregu czynności wykonywanych w ramach prac Wnioskodawcy. Mając na względzie procesy oraz specyfikę jego działalności warto wskazać fragment dotyczący prototypowania. Zgodnie z jego treścią faza koncepcyjna, projektowanie, budowa i testowanie prototypów stanowią działalność badawczo-rozwojową, do momentu wprowadzenia w nich wszelkich niezbędnych zmian i poprawek oraz osiągnięcia zadowalających rezultatów. Tym samym działalność prowadzona przez Wnioskodawcę wyczerpuje znamiona określone w ww. podręczniku, czyli w ramach prowadzonych projektów i produkcji działalność ta obejmuje nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń. Działalność nie stanowi rutynowych i okresowych zmian, nawet jeśli takie zmiany mają charakter ulepszeń. Jak opisano na wstępie, prace zakwalifikowane przez Wnioskodawcę jako działalność badawczo-rozwojowa polegają zawsze na tworzeniu nowych rozwiązań.

Uznanie działalności Wnioskodawcy za działalność badawczo-rozwojową, zostało potwierdzone w interpretacjach indywidualnych, m.in. w:

- interpretacji z 9 października 2020 r. (znak: 0111-KDIB1-3.4010.357.2020.2.MBD), w której Dyrektor KIS zgodził się z Wnioskodawcą i uznał, że prowadzenie działalności w branży elektrotechnicznej m.in. w zakresie specjalistycznego projektowania, programowania, budowania, instalowania i uruchamiania maszyn, linii produkcyjnych czy robotów przemysłowych, w tym: montaż elektryczny i mechaniczny, symulacja, automatyzacja i robotyzacja nowych procesów, modernizacja istniejących linii produkcyjnych, obliczenia wytrzymałościowe oraz prefabrykacja szaf sterowniczych, stanowi działalność badawczo-rozwojową;

- interpretacji z 27 maja 2020 r. (znak: 0111-KDIB1-3.4010.89.2020.1.BM), w której Dyrektor KIS uznał stanowisko wnioskodawcy, że prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na projektowaniu i produkcji maszyn, urządzeń, pozostałych narzędzi mechanicznych, a także zajmowanie się ich naprawą i konserwacją, w tym projektowanie zautomatyzowanych systemów produkcji; (.) mieści się w definicji działalności badawczo-rozwojowej, uprawniającej jednocześnie do zastosowania tzw. ulgi B+R;

interpretacji z 16 listopada 2017 r. (znak: 0111-KDIB1-3.4010.387.2017.1.APO), w której Dyrektor KIS potwierdził stanowisko wnioskodawcy, że prowadzenie działalności w zakresie konstruowania urządzeń i maszyn zindywidualizowanych, dostosowanych do specyficznych potrzeb klientów, w tym: projektowanie i wykonawstwo układów sterowań, projektowanie i prefabrykacja szaf sterujących, modernizacja programowalnych sterowników logicznych (PLC) oraz sterowników numerycznych (CNC), wizualizacja i kontrola procesów produkcyjnych, a także programowanie robotów spełnia definicję działalności badawczo-rozwojowej.

W konsekwencji powyższego, działalność Wnioskodawcy polegająca na projektowaniu i produkcji maszyn stanowi działalność badawczo-rozwojową, a Wnioskodawca jest uprawniony do skorzystania z ulgi, o której mowa w art. 18d ust. 1 ww. ustawy.

Ad. 2

W stosunku do kosztów prac rozwojowych, ustawodawca zawarł w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, specyficzne regulacje normujące moment rozpoznania tych kosztów na cele podatkowe. W myśl art. 15 ust. 4a Ustawy CIT, koszty prac rozwojowych mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów:

1) w miesiącu, w którym zostały poniesione albo począwszy od tego miesiąca w równych częściach w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy, albo

2) jednorazowo w roku podatkowym, w którym zostały zakończone, albo

3) poprzez odpisy amortyzacyjne dokonywane zgodnie z art. 16m ust. 1 pkt 3 od wartości niematerialnych i prawnych, o których mowa w art. 16b ust. 2 pkt 3.

W świetle powyższego, nie ulega wątpliwości, iż zgodnie z art. 15 ust. 4a Ustawy CIT, podatnik ma prawo swobodnego wyboru metody zaliczenia wydatków ponoszonych na realizację prac rozwojowych do podatkowych kosztów uzyskania przychodu. W konsekwencji powyższego Wnioskodawca, w momencie zakończenia realizacji projektu Linii (...) będzie uprawniony do jednorazowego zaliczenia kosztów prac rozwojowych, związanych z realizacja tego projektu do kosztów uzyskania przychodów.

Ad. 3

Zgodnie z art. 18d ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami kwalifikowanymi są:

- poniesione w danym miesiącu należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz sfinansowane przez płatnika składki z tytułu tych należności określone w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w takiej części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika w danym miesiącu,

koszty nabycia materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową.

Wnioskodawca w tym zakresie chce dokonać zaliczenia do kosztów kwalifikowanych związanych z realizacją projektu Linii (...) kosztów wynagrodzeń pracowników realizujących w jego strukturze opisane w niniejszym wniosku prace badawczo-rozwojowe oraz koszty materiałów i podzespołów wykorzystanych i niezbędnych do realizacji prac rozwojowych - projektowania.

Wnioskodawca jest w stanie wskazać ww. koszty na podstawie ewidencji obejmującej koszty projektu Linii (...). Pomiędzy każdym z kosztów zachodzi bezpośredni związek z realizacją projektu. Wszystkie materiały, części i podzespoły wykorzystane przy tworzeniu maszyny stanowią części składowe urządzenia, do którego budowy zostały wykorzystane. Stanowią one koszty kwalifikowane ponoszone w związku z działalnością badawczo-rozwojową.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe, a w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Ad. 1

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Odstępuję od uzasadnienia prawnego tej oceny na podstawie art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej.

Ad. 2

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2805 ze zm., dalej: „uCIT”, „updop”):

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Innymi słowy oznacza to, że dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem, a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy.

W stosunku do kosztów prac rozwojowych ustawodawca zawarł w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych specyficzne regulacje normujące moment rozpoznania tych kosztów na cele podatkowe.

W myśl art. 15 ust. 4a updop, koszty prac rozwojowych mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów:

1) w miesiącu, w którym zostały poniesione albo począwszy od tego miesiąca w równych częściach w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy, albo

2) jednorazowo w roku podatkowym, w którym zostały zakończone, albo

3) poprzez odpisy amortyzacyjne dokonywane zgodnie z art. 16m ust. 1 pkt 3 od wartości niematerialnych i prawnych, o których mowa w art. 16b ust. 2 pkt 3.

Użycie przez ustawodawcę w art. 15 ust. 4a updop, sformułowania „mogą” (przy wskazaniu sposobu rozliczenia kosztów prac rozwojowych), przy jednoczesnym braku dodatkowych wskazań, kiedy dany sposób ujęcia kosztów prac rozwojowych może być zastosowany, prowadzi do konkluzji, że podatnik posiada swobodę wyboru zastosowania poszczególnych sposobów podatkowego rozliczania kosztów prac rozwojowych.

W powołanym powyżej przepisie, wskazując trzy różne sposoby rozliczenia kosztów prac rozwojowych, użyto ponadto spójnika „albo” (alternatywa rozłączna). Oznacza to, że Spółka, według własnego uznania, może wybrać jeden z trzech sposobów rozliczania kosztów prac rozwojowych.

Zatem, na podstawie powołanego wyżej przepisu, podatnicy mają wybór, co do sposobu zaliczania do kosztów uzyskania przychodów kosztów prac rozwojowych w rozliczeniu podatku dochodowego od osób prawnych.

W rezultacie, zgodnie z wyborem podatnika, w przypadku prowadzenia prac rozwojowych ich koszty mogą być przez podatnika rozpoznawane jako koszty podatkowe w trakcie trwania tych prac bądź jednorazowo na moment ich zakończenia, albo też podatnik może rozpoznawać koszty tych prac poprzez odpisy amortyzacyjne od wartości niematerialnych i prawnych, o których mowa w art. 16b ust. 2 pkt 3.

Reasumując, Państwa stanowisko w zakresie ustalenia, czy w przypadku uznania przez tut. Organ działalności wnioskodawcy, związanej z opracowaniem nowej maszyny - Linii (...) za działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 4a pkt 26 i 28 Ustawy CIT, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2018 r., wnioskodawca będzie uprawniony do zaliczenia kosztów prac rozwojowych, związanych z realizacja projektu Linii (...) do kosztów uzyskania przychodów jednorazowo w roku podatkowym, w którym prace nad opracowaniem Linii (...) zostaną zakończone, zgodnie z art. 15 ust. 4a pkt 2) ustawy CIT, jest prawidłowe.

Ad. 3

Na wstępie należy zaznaczyć, że przedmiotem niniejszej interpretacji, zgodnie ze wskazaniem w uzupełnieniu wniosku, nie jest ocena możliwości zaliczenia do kosztów kwalifikowanych wynagrodzenia za czas usprawiedliwionej nieobecności pracownika.

Zgodnie z art. 18d ust. 1 updop:

podatnik uzyskujący przychody inne niż przychody z zysków kapitałowych odlicza od podstawy opodatkowania, ustalonej zgodnie z art. 18, koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność badawczo-rozwojową, zwane dalej „kosztami kwalifikowanymi”. Kwota odliczenia nie może w roku podatkowym przekraczać kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych.

Rodzaje kosztów kwalifikowanych podlegających odliczeniu w ramach ulgi na działalność badawczo-rozwojową zostały wymienione w art. 18d ust. 2-3 updop.

Zgodnie z art. 18d ust. 2 updop, za koszty kwalifikowane uznaje się m.in.:

 1) poniesione w danym miesiącu należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz sfinansowane przez płatnika składki z tytułu tych należności określone w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w takiej części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika w danym miesiącu;

 2) nabycie materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową;

Stosownie z art. 18d ust. 5 updop,

koszty kwalifikowane podlegają odliczeniu, jeżeli nie zostały podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie lub nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Zgodnie z art. 18d ust. 6 updop,

podatnikowi, który w roku podatkowym korzysta ze zwolnień podatkowych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 34 lub 34a, prawo do odliczenia przysługuje jedynie w odniesieniu do kosztów kwalifikowanych, które nie są przez podatnika uwzględniane w kalkulacji dochodu zwolnionego z podatku na podstawie tych przepisów.

Art. 18d ust. 7 updop, kwota kosztów kwalifikowanych nie może przekroczyć:

 1) w przypadku gdy podatnik, o którym mowa w ust. 3a, jest mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców - 200% kosztów, o których mowa w ust. 2-3a;

 2) w przypadku pozostałych podatników, o których mowa w ust. 3a - 200% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 1-4a i ust. 2a-3a, oraz 100% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 5;

 3) w przypadku pozostałych podatników - 100% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 2-5, ust. 2a i 3, oraz 200% kosztów, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 1a.

Art. 18d ust. 8 updop,

odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty kwalifikowane. W przypadku gdy podatnik poniósł za rok podatkowy stratę albo wielkość dochodu podatnika jest niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, odliczenia - odpowiednio w całej kwocie lub w pozostałej części - dokonuje się w zeznaniach za kolejno następujące po sobie sześć lat podatkowych następujących bezpośrednio po roku, w którym podatnik skorzystał lub miał prawo skorzystać z odliczenia. Dokonując odliczenia, o którym mowa w zdaniu drugim, uwzględnia się kwoty pomniejszeń, o których mowa w art. 18db ust. 1.

Należy także zwrócić uwagę na brzmienie przepisu art. 9 ust. 1b updop, zgodnie z którym

podatnicy prowadzący działalność badawczo-rozwojową, którzy zamierzają skorzystać z odliczenia, o którym mowa w art. 18d, są obowiązani w ewidencji, o której mowa w ust. 1, wyodrębnić koszty działalności badawczo-rozwojowej.

W tym miejscu należy wskazać, że zgodnie z zasadą, przyjętą w orzecznictwie jak i w doktrynie prawa podatkowego, ulgi podatkowe, w tym ulga badawczo-rozwojowa, są wyjątkiem od zasady równości i powszechności opodatkowania, tak więc przepisy regulujące prawo do ulgi winny być interpretowane ściśle.

Mając na uwadze powołane powyżej przepisy należy stwierdzić, że aby podatnikowi podatku dochodowego od osób prawnych przysługiwało prawo odliczenia w zeznaniu podatkowym kosztów kwalifikowanych poniesionych w danym roku podatkowym powinny być łącznie spełnione następujące warunki:

- podatnik poniósł koszty na działalność badawczo-rozwojową, koszty na działalność badawczo-rozwojową stanowiły dla podatnika koszty uzyskania przychodów w rozumieniu updop,

- koszty na działalność badawczo-rozwojową mieszczą się w zamkniętym katalogu kosztów kwalifikowanych określonym przepisami art. 18d ust. 2-3 updop,

- ww. koszty uzyskania przychodów stanowiły koszty kwalifikowane w rozumieniu updop, przy czym, jeżeli koszty kwalifikowane zostały poniesione w ramach badań podstawowych, badania te były prowadzone na podstawie umowy lub porozumienia z jednostką naukową w rozumieniu odrębnych przepisów,

- jeżeli w roku podatkowym prowadził działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia/decyzji o wsparciu, prawo do odliczenia przysługuje jedynie w odniesieniu do kosztów kwalifikowanych, które nie są przez podatnika uwzględniane w kalkulacji dochodu zwolnionego z podatku na podstawie zezwolenia/decyzji o wsparciu,

- w ewidencji, o której mowa w art. 9 ust. 1b updop, podatnik wyodrębnił koszty działalności badawczo-rozwojowej,

- podatnik wykazał w zeznaniu podatkowym koszty kwalifikowane podlegające odliczeniu,

- kwota odliczonych kosztów kwalifikowanych nie przekroczyła limitów

określonych w updop,

- koszty kwalifikowane nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie lub nie zostały odliczone od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Odnosząc się do wątpliwości objętych zakresem pytania nr 3 wskazać należy, że przepisy podatkowe dają możliwość uznania za koszty kwalifikowane m.in. należności z tytułu wynagrodzeń pracownika, który realizuje wskazany cel, tj. wykonuje prace badawczo-rozwojowe. Istotne jest aby pracownik faktycznie wykonywał zadania będące realizacją prac badawczo-rozwojowych, wówczas wynagrodzenie takiego pracownika oraz koszty świadczeń poniesionych na jego rzecz będą mogły stanowić dla Wnioskodawcy koszt kwalifikowany w całości.

Zatem, w przypadku gdy pracownik w ramach świadczonej pracy wykonuje obowiązki nie tylko związane z działalnością badawczo-rozwojową, zasadnym jest wyodrębnienie (wyłączenie z ulgi badawczo-rozwojowej) tej części wynagrodzenia oraz świadczeń wypłaconych pracownikom zajmującym się działalnością badawczo-rozwojową, a także składek od tych przychodów, określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, która nie jest związana z realizacją działalności badawczo-rozwojowej.

Należy podkreślić, że ustawodawca nie narzucił przedsiębiorcom formy podziału/wyodrębnienia. Wybór sposobu udokumentowania tych wydatków pozostawiony został podatnikom, którzy prowadzą działalność badawczo-rozwojową. Dlatego, wskazane jest, aby dla celów dowodowych, ewidencja czasu pracy, poświęconego przez pracowników na działalność badawczo-rozwojową, była prowadzona przez podatnika korzystającego z ulgi.

Dodatkowo, wskazać należy, że w komunikacie Ministerstwa Finansów z dnia 18 maja 2017 r. o Uldze B+R zostało wyraźnie wskazane, że (...) prowadzenie tego rodzaju ewidencji przewidziane jest wprost w propozycji legislacyjnej przedstawionej w „projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego działalności innowacyjnej”. Ustawodawca proponuje tam, aby wynagrodzenia i składki stanowiły koszty kwalifikowane (stanowiące bazę do wyliczenia ulgi B+R) - w takiej części, w jakiej czas przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej pozostaje w ogólnym czasie pracy pracownika.

Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 226 ze zm., ze zm., dalej: „updof”):

za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

W tym miejscu zauważyć należy, że wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki i nagrody zostały wymienione wprost w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako przychody ze stosunku pracy, a zatem mieszczą się w katalogu kosztów kwalifikowanych, o których mowa w art. 18d ust. 2 pkt 1 updop.

Natomiast, użyty w art. 12 ust. 1 updof, zwrot „w szczególności” oznacza, że poszczególne kategorie przychodów zostały wymienione jedynie przykładowo. Zatem, ww. katalog jest katalogiem otwartym. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Zgodnie z powyższym, Państwa stanowisko w zakresie wyłączenia z zakresu kosztów kwalifikowanych, rozliczanych w ramach ulgi badawczo-rozwojowej wskazanych w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT, ekwiwalentów za niewykorzystany urlop, jest nieprawidłowe.

Z przywołanego wyżej art. 12 ust. 1 updof wynika wprost, że za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się ekwiwalenty za niewykorzystany urlop. W związku z czym, należy zakwalifikować je do kosztów kwalifikowanych.

Zgodnie z powyższym, Państwa stanowisko w zakresie wyłączenia z zakresu kosztów kwalifikowanych, rozliczanych w ramach ulgi badawczo-rozwojowej wskazanych w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT, ekwiwalentów za niewykorzystany urlop, jest nieprawidłowe.

Z wniosku wynika, że w ramach ulgi badawczo-rozwojowej planują Państwo także zaliczyć do kosztów kwalifikowanych wpłaty na Pracownicze Plany Kapitałowe na rzecz pracowników wykonujących czynności w ramach prac B+R.

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (t. j. Dz.U. z 2023 r., poz. 46, dalej: „ustawa PPK”),

ustawa określa zasady gromadzenia środków w pracowniczych planach kapitałowych, zwanych dalej „PPK”, zawierania umów o zarządzanie PPK i umów o prowadzenie PPK, finansowania i dokonywania wpłat do PPK oraz dokonywania wypłat transferowych, wypłat i zwrotu środków zgromadzonych w PPK.

W myśl art. 2 ust. 1 pkt 18 lit. a ustawy PPK,

a) przez osoby zatrudnione należy rozumieć pracowników, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510, 1700 i 2140), z wyjątkiem pracowników przebywających na urlopach górniczych i urlopach dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla, o których mowa w art. 11b ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1309), oraz młodocianych w rozumieniu art. 190 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.

Natomiast, w myśl art. 2 ust. 1 pkt 21 lit. a tej ustawy,

a) przez podmiot zatrudniający należy rozumieć pracodawcę, o którym mowa w art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - w stosunku do osób zatrudnionych, o których mowa w pkt 18 lit. a, jeżeli posiada numer indentyfikacyjny;

W myśl art. 27 ust. 9 ustawy PPK,

wpłaty finansowane przez uczestnika PPK są potrącane z wynagrodzenia po jego opodatkowaniu.

Uwzględniając powyższe uznać należy, że wpłaty na Pracownicze Plany Kapitałowe w części finansowanej przez pracodawcę, jako dodatkowy element wynagrodzenia pracownika wypełnia przesłankę do jej kwalifikacji do kosztów kwalifikowanych działalności B+R na podstawie art. 18d ust. 2 pkt 1 updop.

Z treści wniosku wynika, że w ramach realizowanej działalności Badawczo-Rozwojowej, w tym przedstawionego powyżej projektu Linii (...) ponosili Państwo koszty uzyskania przychodu stanowiące koszty materiałów (materiały, części, podzespoły). Posiadają Państwo odrębną dla każdej opracowanej maszyny, ewidencję kosztów materiałów, wykorzystanych podczas budowy maszyny. Koszty te stanowią wartości fakturowe nabytych materiałów. Ewidencja zawiera jedynie koszty materiałów wykorzystywanych do danej budowanej maszyny.

Odnosząc się do kosztów nabycia materiałów i surowców, należy odwołać się do art. 18d ust. 2 pkt 2 updop, który stanowi, że warunkiem uznania wydatków na nabycie materiałów i surowców jest ich bezpośredni związek z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową. Przepisy omawianej ustawy podatkowej nie precyzują co należy rozumieć pod pojęciem materiałów i surowców. Zatem, przyjmuje się, że materiały i surowce, w przypadku których istnieje możliwość ich przypisania do działalności badawczo-rozwojowej, uznaje się za koszty kwalifikowane w ramach ww. działalności.

Jeżeli chodzi o pojęcie „surowce”, w związku z brakiem definicji przedmiotowego pojęcia na gruncie przepisów podatkowych i rachunkowych, dla celów ustalania zakresu zastosowania ulgi posłużyć należy się znaczeniem pojęcia „surowce” funkcjonującym na gruncie języka powszechnego, gdzie „surowce” to „materiały naturalne pochodzenia zwierzęcego, roślinnego lub mineralnego, służące do wytwarzania jakichś produktów lub energii” (www.sjp.pwn.pl).

Z kolei w zakresie interpretacji pojęcia „materiały”, odwołać należy się do interpretacji przedmiotowego pojęcia funkcjonującej na gruncie przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120 ze zm.). W świetle art. 3 ust. 1 pkt 19 ustawy o rachunkowości, materiały to składniki majątku zużywane na własne potrzeby.

Powyższy pogląd znajduje również potwierdzenie w doktrynie, gdzie podkreśla się, że materiały to „składniki majątku inicjujące realizację całego cyklu operacyjnego, które jednostka nabywa w celu ich całkowitego zużycia na własne potrzeby, w tym m.in. na potrzeby wytwarzania produktów, świadczenia usług czy realizacji działalności ogólnoadministracyjnej. Do materiałów zaliczyć można także pewne składniki majątkowe wytwarzane przez jednostkę we własnym zakresie (zazwyczaj w ramach działalności pomocniczej), a także różnego rodzaju odzyski, posiadające wartość użytkową, a pochodzące np. z likwidowanych środków trwałych, inwentarz żywy przeznaczony do uboju, części zamienne, półfabrykaty obcej produkcji, paliwa, opakowania itp.” (Walińska Ewa (red.), Bek‑Gaik Bogusława, Bojanowski Witold, Czajor Agnieszka, Czajor Przemysław, Gad Jacek, Idzikowska Gabriela, Janicka Anna, Jurewicz Anna, Kalinowski Jacek, Kuczyńska Iga, Mariański Adam, Michalak Marcin, Turzyński Mikołaj, Walińska Anna, Wencel Agnieszka, Wiatr Michał, Ustawa o rachunkowości. Komentarz, Wolters Kluwer, 2016).

W tym miejscu zauważyć należy, że surowcami i materiałami w znaczeniu przywołanym powyżej mogą być w istocie aktywa bezpośrednio związane z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową.

Zaznaczyć należy, że obowiązujące przepisy w zakresie ulgi B+R pozwalają na zakwalifikowanie do niej kosztów materiałów i surowców, które podatnik zaliczył do kosztów uzyskania przychodów i są one bezpośrednio związane z prowadzoną przez niego działalnością badawczo-rozwojową.

Podsumowując, Państwa stanowisko w zakresie kosztów ponoszonych przez Państwa w związku z projektowaniem i produkcją maszyny - Linii (...), opisane w stanie faktycznym i zdarzeniu przyszłym stanowią i będą stanowiły koszty kwalifikowane, o których mowa w art. 18d ust. 2 Ustawy CIT w części dotyczącej:

- wyłączenia z zakresu kosztów kwalifikowanych, rozliczanych w ramach ulgi badawczo-rozwojowej wskazanych w art. 12 ust. 1 ustawy o PIT, ekwiwalentów za niewykorzystany urlop, jest nieprawidłowe;

- w pozostałym zakresie jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).

Podstawą prawną dla odstąpienia od uzasadnienia interpretacji jest art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej.

close POTRZEBUJESZ POMOCY?
Konsultanci pracują od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 - 17:00
do góry
do góry
Potrzebujesz pomocy?
Konsultanci pracują od poniedziałku do piątku w godzinach 8:00 - 17:00