Wyrok SN z dnia 7 maja 2008 r., sygn. II PK 313/07

Nie można czynić zarzutu nadużycia prawa pracownikowi żądającemu ekwiwalentu za zaległy urlop wypoczynkowy (art. 8 k.p. w związku z art. 171 § 1 k.p.), jeżeli nie miał możliwości skorzystania z urlopu udzielonego mu przez pracodawcę w terminie określonym w art. 168 k.p.

Przewodniczący SSN Roman Kuczyński, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 7 maja 2008 r. sprawy z powództwa Bronisława J. przeciwko Urzędowi Gminy C. o zapłatę, na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu z dnia 26 lipca 2007 r. [...]

oddalił skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 30 maja 2007 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Wąbrzeźnie zasądził od Urzędu Gminy w C. na rzecz Bronisława J. kwotę 24.503,64 zł tytułem ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypo­czynkowy z ustawowymi odsetkami od dnia 2 grudnia 2006 r., a w pozostałej części powództwo oddalił. Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne. W okresie od 25 listopada 2002 r. do dnia 1 grudnia 2006 r. powód w oparciu o sto­sunek pracy na podstawie wyboru pełnił funkcję wójta gminy C. W związku z niewyko­rzystaniem przez powoda zaległego urlopu wypoczynkowego, uchwałą z dnia 15 lu­tego 2006 r. Rada Gminy C. skierowała go na zaległy urlop wypoczynkowy w okresie od 20 lutego 2006 r. do 20 kwietnia 2006 r. z jednoczesnym zobowiązaniem przeka­zania prowadzenia spraw Gminy C. jej sekretarzowi. Powód nie podporządkował się powyższej uchwale, motywując, że sekretarz gminy od 1 marca 2006 r. pozostawał na zwolnieniu lekarskim w związku z przebytą operacją. W okresie wskazanym w uchwale Rady Gminy powód świadczył pracę i wykonywał swoje obowiązki, która to okoliczność nie była przez stronę pozwaną kwestionowana. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy wskazał, że ekwiwalent pieniężny należy się pracownikowi w razie niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części w razie rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Dla oceny prawa pracownika do ekwiwa­lentu nie jest zatem istotne skierowanie pracownika na urlop przez pracodawcę, ale faktyczne jego wykorzystanie. W sprawie niniejszej ustalono, iż powód nie podporządkował się uchwale Rady Gminy kierującej go na urlop, jako przyczynę wskazując niemożność korzystania z urlopu z uwagi na brak osoby, która mogłaby go zastąpić w wykonywaniu obowiązków. W tej sytuacji nie można uznać, że jego wyłączną motywacją była chęć uzyskania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, co mogłoby uzasadniać zarzut nadużycia prawa podmiotowego. Powód świadczył pracę w okresie, w którym był skierowany przez pracodawcę na urlop, a Rada Gminy nie próbowała w żaden sposób egzekwować swojej decyzji. W konsekwencji żądanie powoda znajduje podstawę w art. 171 § 1 k.p.

Wyrokiem z dnia 26 lipca 2007 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu oddalił apelację pozwanego Urzędu od powyższego wyroku. Sąd drugiej instancji wskazał, że art. 168 k.p. nakłada na pracodawcę obowiązek udzielenia pracownikowi niewykorzystanego urlopu najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego po tym roku, za który dany urlop jest przyznawany. Do zachowania wymagań wynikających z omawianego przepisu wy­starczy, by urlop rozpoczął się w dniu 31 marca następnego roku kalendarzowego. W ocenie Sądu Okręgowego, o braku przesłanek do otrzymania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy świadczy nie sam akt wysłania pracow­nika na urlop przez pracodawcę, lecz faktyczne wykorzystanie urlopu przez upraw­nionego. Skoro powód faktycznie świadczył pracę w okresie, którego dotyczyła uchwała Rady Gminy z dnia 15 lutego 2006 r., to uznać należy, że nie wykorzystał zaległego urlopu w rozmiarze wskazanym przez stronę pozwaną. Pracodawca przyjął do wiadomości fakt świadczenia pracy przez powoda w okresie pomiędzy 20 lutego 2006 r. a 25 kwietnia 2006 r., udzielając mu w dniach 22 lutego i 11 kwietnia 2006 r. jednodniowych urlopów. Obydwa wnioski urlopowe zostały zaakceptowane przez przewodniczącego Rady Gminy, który w jej imieniu upoważniony był do wyrażania zgody na udzielanie urlopu wójtowi. Poprzez zaakceptowanie wskazanych wniosków urlopowych pozwany Urząd przyznał przez czynności konkludentne, że w okresie objętym postanowieniami uchwały Rady Gminy z dnia 15 lutego 2006 r. powód nie korzystał z urlopu, lecz świadczył pracę, gdyż pracodawca nie kieruje pracownika dwu­krotnie na ten sam urlop. Rada Gminy nawet nie starała się wyegzekwować od po­woda podporządkowania się wskazanej uchwale (np. poprzez wręczenie karty urlo­powej) i milcząco zaakceptowała fakt świadczenia przez niego pracy w okresie, w którym miał - w myśl uchwały - korzystać z urlopu wypoczynkowego, aczkolwiek wątpliwa wydaje się być realna możliwość wyegzekwowania od osoby pełniącej funkcję wójta wykonania wiążącej ją uchwały rady gminy w zakresie wykorzystania zaległego urlopu. Strona pozwana nie zakwestionowała okoliczności, że w spornym okresie - w związku z brakiem zastępcy wójta oraz przebywaniem przez sekretarza gminy na około półtoramiesięcznym zwolnieniu lekarskim - brak było w Urzędzie osoby, której powód mógłby przekazać swoje obowiązki. W tej sytuacji nie można przyjąć, aby działanie powoda, polegające na niezastosowaniu się do uchwały Rady Gminy było sprzeczne z prawem lub stanowiło nadużycie przysługującego mu prawa podmiotowego (art. 8 k.p.). Wobec braku osób, które mogłyby zastąpić powoda w sprawowaniu funkcji wójta, nie budzi sprzeciwu okoliczność, że nie korzystał on z urlopu wypoczynkowe­go dłuższego niż kilka dni. Taki stan rzeczy nie był skutkiem uznania przez powoda, że ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy stanowić będzie do­datkowy „bonus" po zakończeniu kadencji, ani też nie wynikała z chęci „wyłudzenia" tego ekwiwalentu, lecz była efektem dbałości powoda o dobro Gminy.