Wyrok SN z dnia 4 lipca 2019 r., sygn. III UK 179/18

Po przyznaniu prawa do emerytury z art. 27 ustawy emerytalnej i korzystaniu z tej emerytury, ubezpieczony, który później podejmie zatrudnienie lub pozarolniczą działalność - wiążące się z obowiązkiem odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne, nie może skutecznie domagać się przeliczenia wysokości takiej emerytury na podstawie art. 55 lub art. 55a ustawy emerytalnej. Innymi słowy, podlega oddaleniu wniosek o ponowne obliczenie wysokości emerytury przyznanej na podstawie art. 27 ustawy według nowych zasad, jeżeli wcześniej wysokość emerytury została obliczona na podstawie art. 27 w związku z art. 53 ustawy emerytalnej.

Teza od Redakcji

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jolanta Franczak (przewodniczący)

SSN Krzysztof Rączka

SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca)

w sprawie z odwołania M.M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. o wysokość świadczenia, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 4 lipca 2019 r., skargi kasacyjnej odwołującego się od wyroku Sądu Apelacyjnego w [...]. z dnia 21 grudnia 2017 r., sygn. akt III AUa [...],

oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2017 r., sygn. akt III AUa [...], Sąd Apelacyjny w [...]. - w sprawie z odwołania M.M. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K. (dalej również jako: ZUS lub organ rentowy) - oddalił apelację wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. z dnia 25 listopada 2016 r., sygn. akt IV U [...], oddalającego odwołanie M.M. od decyzji organu rentowego z dnia 23 maja 2016 r., w której ZUS odmówił ubezpieczonemu przeliczenia emerytury, gdyż ubezpieczony nie kontynuował ubezpieczenia emerytalno-rentowego po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, przypadającego przed dniem złożenia wniosku o emeryturę z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, tj. przed dniem 7 maja 2015 r.

W sprawie ustalono, że M.M. (ur. 15 kwietnia 1948 r.) podlegał ubezpieczeniom społecznym zarówno w ZUS i KRUS. Od 26 kwietnia 2006 r. do 25 marca 2016 r. wnioskodawca pobierał rentę strukturalną wypłacaną przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i nie pracował zawodowo, jednak opłacał składki na ubezpieczenia społeczne rolników. M.M. - pobierając rentę strukturalną - 7 maja 2015 r. złożył wniosek o emeryturę powszechną. Decyzją z 23 czerwca 2015 r. ZUS Oddział w K. przyznał mu prawo do emerytury od 1 maja 2015 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z wybranych 20 lat kalendarzowych (lata 1964-1984). Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 100,08%. Do ustalenia wysokości świadczenia organ rentowy uwzględnił 26 lat, 10 miesięcy i 18 dni okresów składkowych oraz 24 lata i 18 dni okresów uzupełniających - praca na roli. Przy ustalaniu wysokości emerytury uwzględniono zwiększenie z tytułu podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników - 292,93 zł. Decyzją z 24 czerwca 2015 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przyznał M.M. prawo do emerytury rolniczej od 1 maja 2015 r. W konsekwencji, decyzją z 30 lipca 2015 r. ZUS ponownie ustalił ubezpieczonemu wysokość emerytury powszechnej, z uwzględnieniem wynagrodzeń podanych w legitymacji ubezpieczeniowej oraz po wyłączeniu okresów opłacania składek na ubezpieczenia społeczne rolników. Ubezpieczonemu wypłacano świadczenie z ZUS, wybrane przez niego jako korzystniejsze. Od 1 do 30 kwietnia 2016 r. M.M. świadczył pracę na podstawie umowy zlecenia i z tego tytułu został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego. 9 maja 2016 r. ubezpieczony złożył wniosek o przeliczenie świadczenia według nowych zasad. Organ rentowy rozpoznając powyższy wniosek wydał w dniu 23 maja 2016 r. decyzję odmowną - zaskarżoną w niniejszym postępowaniu.

Sąd drugiej instancji uwzględnił to, że ubezpieczony ukończył powszechny wiek emerytalny, wynoszący w jego przypadku 65 lata i 2 miesiące, w dniu 15 czerwca 2013 r. Wniosek o świadczenie emerytalne na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej złożył 7 maja 2015 r. W dacie ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę z art. 27 ustawy emerytalnej, ubezpieczony nie podlegał ubezpieczeniom społecznym i nie kontynuował ubezpieczenia; ostatnie ubezpieczenie w rozumieniu ustawy emerytalnej ustało z dniem 20 lipca 2004 r.; następnie ubezpieczony odprowadzał składki do KRUS (od 26 kwietnia 2006 r. do 25 marca 2016 r. ubezpieczony pobierał rentę strukturalną wypłacaną przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa). Nowy okres ubezpieczenia z tytułu umowy zlecenia rozpoczął się już po uzyskaniu wieku emerytalnego, w dacie 1 kwietnia 2016 r. i trwał zaledwie miesiąc. Zdaniem Sądu przedstawione wyżej okoliczności nie wpisują się nawet w językowe rozumienie pojęcia kontynuacji ubezpieczenia po osiągnięciu wieku emerytalnego w rozumieniu art. 55 ustawy emerytalnej, nie mówiąc już o rozumieniu systemowym. W sytuacji ubezpieczonego, można co najwyżej mówić o epizodzie zatrudnienia, jednak nie stanowi to przesłanki nabycia żądanego prawa - zważywszy, że art. 55 ustawy emerytalnej nie stanowi o posiadaniu jakiegokolwiek okresu ubezpieczenia, lecz o kontynuacji ubezpieczenia przez ubezpieczonego spełniającego warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27 (nie zaś pobierającego świadczenie na podstawie art. 27), po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego. Według Sądu pojęcie kontynuacja w rozumieniu art. 55 ustawy emerytalnej, w istocie oznacza nierozwiązanie stosunku pracy w dacie osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Istotnym argumentem w wykładni art. 55 powołanej ustawy jest, aby osoby, które partycypowały w zasilaniu Funduszu Ubezpieczeniowego pomimo osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego mogły skorzystać z obliczenia emerytury według nowych zasad (art. 27 ustawy emerytalnej) - uchwała Sądu Najwyższego z 4 lipca 2013 r., II UZP 4/13, OSNP 2013 nr 21-22, poz. 257. Wymóg kontynuacji ubezpieczenia uzasadniony jest celem regulacji art. 55 ustawy emerytalnej, który zmierza do umożliwienia osobom, które nie skorzystały z uprawnienia do emerytury powszechnej - a tym samym chciały pozostać w zatrudnieniu, a w konsekwencji opłacały składki po osiągnięciu wieku emerytalnego - obliczenie emerytury według nowych zasad, tj. z uwzględnieniem zaewidencjonowanych składek. Warunek kontynuacji ubezpieczenia emerytalnego i składkowego nie jest spełniony przez osoby, które ubezpieczeniami zostały objęte dopiero po osiągnięciu wieku emerytalnego i po złożeniu wniosku o emeryturę na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej, tak jak w przypadku ubezpieczonego. W ocenie Sądu, gdyby przyjąć sposób rozumowania skarżącego, to każdy emeryt pobierający świadczenia emerytalne przyznane przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, nie partycypując tym samym w zasilaniu Funduszu, a wręcz przeciwnie, uszczuplając Fundusz, mógłby po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego podjąć doraźne zatrudnienie tylko po to, żeby uzyskać prawo do obliczenia emerytury na nowych zasadach, co oczywiście przeczy zasadzie solidaryzmu społecznego i jest sprzeczne z ratio legis ustawy emerytalnej.