Uchwała Składu 7 Sędziów SN z dnia 13 lutego 2008 r., sygn. III SPZP 2/07

Przewodniczący Prezes SN Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Zbigniew Hajn, Józef Iwulski, Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca, uzasadnienie), Zbigniew Myszka SSN Romualda Spyt, Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Piotra Wiśniewskiego, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym w dniu 13 lutego 2008 r. wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich [...] skierowanego przez Prezesa Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych do rozpoznania przez skład siedmiu sędziów Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały zawierającej odpowiedź na następujące pytanie prawne:

„Czy uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania niezgodnie z art. 386 § 2 i 4 k.p.c. może uzasadniać stwierdzenie przewlekłości postępowania na podstawie art.12 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843) ?”

podjął uchwałę:

Zasadność wyroku sądu drugiej instancji uchylającego zaskarżony wyrok i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania z powodu nieważności (art. 386 § 2 k.p.c.) lub z powodu nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy, albo dlatego, że wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania w całości (art. 386 § 4 k.p.c.) nie podlega ocenie na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843).

Uzasadnienie

I.

W uzasadnieniu przedstawionego zagadnienia prawnego Rzecznik Praw Obywatelskich podniósł, że w przedmiocie dopuszczalności badania przez sąd rozpoznający skargę na przewlekłość postępowania prawidłowości wyroku przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania ujawniły się w orzecznictwie Sądu Najwyższego istotne rozbieżności. W postanowieniu z dnia 8 lipca 2005 r., III SPP 119/05 (OSNP 2006 nr 9 - 10, poz. 166) Sąd Najwyższy stwierdził, że przy rozpoznaniu skargi na przewlekłość postępowania niedopuszczalna jest merytoryczna ocena rozstrzygnięć sądu. Również w postanowieniu z dnia 6 stycznia 2006 r., III SPP 167/05 (OSNP 2006 nr 23 - 24, poz. 375) Sąd Najwyższy uznał, iż prawidłowość wyroku sądu drugiej instancji uchylającego wyrok sądu pierwszej instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania nie podlega ocenie przy rozstrzygnięciu o zasadności skargi na przewlekłość postępowania. Odmienny pogląd prawny wyraził natomiast Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 20 listopada 2004 r., III SPP 48/04 (OSNP 2005 nr 5, poz. 75) stwierdzając, że uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania niezgodnie z art. 386 § 2 i 4 k. p. c. może uzasadniać stwierdzenie przewlekłości postępowania (art. 12 ust. 2 i 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, Dz.U. Nr 179, poz. 1843). Stanowisko to Sąd Najwyższy potwierdził w postanowieniu z dnia 27 października 2005 r., III SPP 142/05 (OSNP 2006 nr 9 -10, poz. 167) przyjmując, iż uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, mimo że nie wystąpiło nierozpoznanie istoty sprawy lub konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości (art. 386 § 4 k. p. c.), może uzasadniać skargę na przewlekłość postępowania.

Opowiadając się za poglądem wyrażonym w ostatnio przytoczonych orzeczeniach, Rzecznik Praw Obywatelskich powołał się w pierwszym rzędzie na treść konstytucyjnego prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (art. 45 ust. 1), zapewniającą to, że każda sprawa nie tylko ma być przedstawiona przed sądem, ale również to, aby została merytorycznie i definitywnie rozstrzygnięta przez sąd w rozsądnym terminie. Potrzeba ochrony tak rozumianego prawa do sądu występuje więc zawsze, gdy sprawa, której dotyczy postępowanie pozostaje w toku, dopóki nie zapadnie wiążące rozstrzygnięcie.