Agitacja wyborcza w gorsecie przepisów – o czym powinni pamiętać kandydaci na włodarzy i radnych

Zasadniczą częścią kampanii wyborczej jest agitacja wyborcza, którą art. 105 kodeksu wyborczego (dalej: k.w.) definiuje jako „publiczne nakłanianie lub zachęcanie do głosowania w określony sposób, w tym w szczególności do głosowania na kandydata określonego komitetu wyborczego”. Można ją prowadzić od dnia przyjęcia przez właściwy organ zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego na zasadach, w formach i miejscach określonych przepisami kodeksu. Jakie działania można podejmować w ramach agitacji, a co jest zabronione? – warto poznać ograniczenia prawne, by nie narazić się na surowe sankcje.

W definicji agitacji w art. 105 par. 1 k.w. zostały użyte niejednoznaczne terminy, takie jak: „publiczne”, „nakłanianie” czy „zachęcanie”. Użycie takich wieloznacznych sformułowań w praktyce powoduje wiele problemów przy ustalaniu, co jest agitacją, a co nią nie jest. Za publiczne uznaje się działania:

• których świadkiem jest lub może być bliżej nieokreślony krąg osób,
• które dotyczą całego społeczeństwa lub jakiejś zbiorowości,
• które są związane z jakimś urzędem lub z jakąś instytucją nieprywatną,
• które odbywają się przy świadkach, w sposób jawny (https://sjp.pwn.pl/slowniki/publiczny.html).

Niejednoznaczna definicja

W literaturze wskazuje się, że agitacja wyborcza ma charakter publiczny, tzn. aby określone działanie uznać za agitację, musi być ono dostępne dla nieokreślonej liczby osób niezindywidualizowanych ze względu na okoliczności lub miejsce (A. Rakowska-Trela, K. Składowski, „Kodeks wyborczy: komentarz do zmian 2018”, Lex 2018/el).

Z kolei w orzecznictwie wyjaśniono kolejne pojęcia z definicji z art. 105 par. 1 k.w. Sąd Okręgowy w Warszawie w postanowieniu z 22 kwietnia 2020 r. (sygn. akt II Ns 12/20) wskazał, że w art. 105 k.w. chodzi o tego rodzaju wypowiedzi, które mają charakter agitacji wyborczej, a więc są umieszczane z uwagi na trwającą kampanię wyborczą i pozostają w zawiązku z aktem wyboru czy też są umieszczane w celu wpłynięcia na wynik głosowania.