Wyrok SN z dnia 31 stycznia 2017 r., sygn. II UK 651/15

Gdy z żądaniem renty rodzinnej występuje dziecko ubezwłasnowolnione całkowicie, to na sądzie ciąży obowiązek podjęcia z urzędu inicjatywy dowodowej zmierzającej do stanowczego ustalenia daty powstania całkowitej niezdolności do pracy.

Biuletyn SN Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych nr 1/2017

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Romualda Spyt (przewodniczący)

SSN Beata Gudowska

SSA Marek Procek (sprawozdawca)

w sprawie z wniosku A. S. przeciwko Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. o prawo do renty rodzinnej, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 31 stycznia 2017 r., skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 12 lutego 2015 r., sygn. akt III AUa (...),

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy w O. oddalił odwołanie ubezpieczonej A. S., reprezentowanej przez ustanowionego opiekuna I. M., od decyzji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 6 grudnia 2013 r., odmawiającej prawa od renty rodzinnej po zmarłej matce - M. S.

Sąd pierwszej instancji ustalił, iż ubezpieczona, urodzona w dniu 19 lutego 1971 r., do dnia 15 kwietnia 1998 r. uczęszczała do Specjalnej Zasadniczej Szkoły Zawodowej. Ubezpieczona pobiera rentę socjalną, jest ubezwłasnowolniona i jej obecnym opiekunem prawnym jest I. M. Po śmierci matki ubezpieczona złożyła wniosek o rentę rodzinną. Lekarz Orzecznik, a następnie Komisja Lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych uznały, że wnioskodawczyni jest całkowicie trwale niezdolna do pracy, przy czym niezdolność ta istnieje od dnia 1 sierpnia 2013 r., zatem ubezpieczona nie była całkowicie niezdolna do jakiejkolwiek pracy przed ukończeniem 16 roku życia. Na tej podstawie organ rentowy w spornej decyzji odmówił wnioskodawczyni prawa do renty rodzinnej. Sąd pierwszej instancji wykorzystał dowód z opinii zespołu biegłych sądowych: psychiatry oraz psychologa klinicznego, którzy po analizie akt rentowych oraz osobistym badaniu ubezpieczonej rozpoznali u wnioskodawczyni schizofrenię paranoidalną oraz lekkie upośledzenie umysłowe. Zdaniem biegłych, wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy na trwałe, lecz niezdolność nie powstała przed 1998 r. Wnioskodawczyni leczy się psychiatrycznie z powodu schizofrenii od 2000 r., była kilkakrotnie hospitalizowana. Przebieg psychozy jest niepomyślny, z zaostrzeniami, pogorszeniem funkcjonowania poznawczego i wyraźnymi objawami ubytkowymi. Dane medyczne wskazują na początek leczenia z powodu schizofrenii w 2000 r. i brak jakichkolwiek dowodów medycznych wskazujących na powstanie choroby psychicznej przed dniem 15 kwietnia 1988 r. Przed 16 rokiem życia rozpoznano u wnioskodawczyni upośledzenie w stopniu lekkim, nie stwierdzono wówczas zaburzeń psychicznych. W ocenie biegłych, stwierdzone lekkie upośledzenie, bez współistniejących chorób, nie powoduje całkowitej niezdolności do pracy. W zastrzeżeniach do przedstawionej opinii opiekunka prawna wnioskodawczyni podniosła, że biegli nie przeprowadzili z nią wywiadu, nie wzięli pod uwagę ciężkiej sytuacji rodziny wnioskodawczyni, jej błędnego funkcjonowania. Rodzina ubezpieczonej funkcjonowała dzięki zmarłej matce wnioskodawczyni M. S. Wnioskodawczyni otrzymuje rentę socjalną, co wskazuje na istnienie choroby w trakcie uczęszczania do szkoły. W zaświadczeniu z dnia 4 września 2013 r. stwierdzono, że upośledzenie umysłowe u wnioskodawczyni rozpoznano już w szkole podstawowej, zatem trudno jednoznacznie ocenić, czy właśnie nie były to początki schizofrenii zbagatelizowane lub źle leczone.